Kırklareli Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi, Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü tarafından düzenlenen ve Gazi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ekrem ARIKOĞLU’nun konuşmacısı olduğu “Güncel Gelişmeler Işığında Doğu Türkistan” konulu konferans, Rektörlük Kültür Merkezinde gerçekleşti.
Prof. Dr. Ekrem ARIKOĞLU verdiği konferansta; Manas Üniversitesi’nin bir projesi olan “Urumçi’den Kaşgar’a Derlemeler” adlı çalışmasıyla Doğu Türkistan’ı yakından görme ve inceleme fırsatı bulduğunu belirterek, bu çalışmalarını bilimsel ve sosyo-kültürel anlamda ele alıp Üniversitemiz akademik-idari personeli ve öğrencileriyle paylaştı.
Bu bağlamda Prof. Dr. ARIKOĞLU, Doç. Dr. İsmail DOĞAN ile birlikte Urumçi’den Yarkent’e kadar Turfan, Kumul, Korla, Aksu, Atuş ve Kaşgar’da yaptıkları inceleme gezisinde elde ettiği bilgi ve bulguları; tarihi eserler, doğal yapı, demografik yapı, endüstriyel durum, çarşı-pazar alış verişi, toplumsal-kültürel yaşam, dil ve edebiyat, insan hakları ve uluslararası ilişkiler açısından kendisinin çektiği zengin fotoğraf kareleri eşliğinde yorumladı.
Doğu Türkistan Bugün Çin’in Esareti Altında
Türklerin dünya üzerinde geniş bir coğrafyaya yayılmasının dünyanın geri kalanı ile 5 bin yıldır süregelen bir meseleyi ortaya çıkardığını söyleyen ARIKOĞLU, şöyle konuştu: “Bu meselenin güzelliklerinin yanı sıra problemleri oluyor. Bugün bağımsız Türk cumhuriyetlerinin varlığından elbette mutluluk duyuyoruz. Rusya Federasyonu’ndaki muhtar cumhuriyetlerin kendi kültürlerini yaşatması için çaba sarf ediyoruz. Fakat pek çok yerde sorunumuz oluyor. Suriye’deki Türkmenler, Irak’taki Türkmenler… Genel olarak baktığımızda en büyük sorunumuzun olduğu yer, tabi ki Doğu Türkistan’dır. Niçin? Çünkü, Doğu Türkistan bugün Çin’in esareti altında.
Uygur Devleti 840 yılında Kırgızlar tarafından yıkılınca Uygurlar bulundukları bölgeleri terk edip Doğu Türkistan’a göç ediyorlar. Orada yerleşik bir medeniyet kuruyorlar. Uygurlar, yerleşik hayata geçen ilk Türk devletidir ve tarımla uğraşmışlardır. Fakat Doğu Türkistan 1940’lı yıllardan itibaren Çin’in işgali altına girmiştir. Günümüzde Doğu Türkistan Çin sınırları içerisinde bulunan bir bölgedir. Bu bölge Türkiye’nin yaklaşık 2 katı büyüklüğünde, 1 milyon 600 bin km² toprağa sahiptir. Doğu Türkistan topraklarının sadece yüzde 6’sı, tarıma açık kullanılabilir arazidir. Çünkü, dünyanın en büyük çöllerinden Taklamakan Çölü Doğu Türkistan’da yer alıyor. Burası canlıların yaşaması için pek müsait olmayan bir yer.
Çin Hükümetinin Nüfus Kaydırma Politikası, Günümüzde de Devam Ediyor
Günümüzde Doğu Türkistan’da bu kadar geniş bir arazi olmasına karşın 23 milyon insan yaşamaktadır. Bu insanların 10 milyonu Uygur Türkü, 10 Milyonu Çinli, kalan 3 milyonu ise; Kazak, Kırgız, Moğol ve Özbek gibi başka Türk topluluklarıdır. 1940’lı yıllarda Uygurların bölge nüfusuna oranı yüzde 90’ın üzerindeydi. Doğu Türkistan Cumhuriyeti yıkıldıktan sonra 1950’li yıllarda Çin hükümeti bölgenin demografik yapısını değiştirmek için buraya yoğun olarak Çinli gönderdi. Nüfus kaydırma politikası günümüzde de devam ediyor ve bugün Uygur nüfusunun oranı yüzde 45’e düşmüştür. O zaman yüzde 5 olan Çinli sayısı bugün yüzde 45’tir. Yani bugün Uygurlu ve Çinli nüfus eşitlenmiş durumdadır. Bu, Çin’in doğu Türkistan’da ne yapmaya çalıştığının açık ve somut bir göstergesidir. Önümüzdeki yıllarda bu politika devam ederse Uygurlar azınlığa düşmüş olacaklar."
Soru-cevap bölümüyle devam eden konferansın sonunda Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölüm Başkanı Doç. Dr. Bülent BAYRAM, konferansı için Gazi Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Ekrem ARIKOĞLU’na teşekkür ederek hediye takdim etti.