Kırklareli’de okurken farklı görüşleri araştırıyordum. Bugün
 sizlere bundan bahsedeceğim. Aslına bakılırsa antinomiler yukarıda
 bahsettiğimiz işleyişin birer ürünüdürler. Buna karşın yanılsamalar sadece
 antinomilere değil, paralogismlere de yol açarlar. Önemli olan nokta aklın
 farklı biçimlerde ve farklı idealarla yanılsamaya düştüğünün anlaşılmasıdır.
 Antinomiler aklın aynı mesele hakkında iki farklı ve eşit inandırıcılıkta
 iddiada bulunuyor olmasıdır. Dünyanın başlagıcının olduğu ve olmadığı sorunu
 antinominin temelini teşkil eder. Burada mesele sadece dünyanın başlangıcıyla
 sınırlı kalmaz. Çünkü dünyanın başlangıcı bir açıdan bakıldığında maddenin
 başlangıcı sorununa dönüşmek durumunda kalır. Bu başlangıç sorunuysa nasıl
 başladığı, kim tarafından başlatıldığı ve nihayetinde ezelilik sorununa kadar
 gider. 

Bu sorulara evet bir başlangıcı ve başlatanı; yaratıcısı
 vardır diye verebileceğimiz gibi hayır ne bir başlangıcı ne de bir yaratcısı
 vardır diye de cevap verebilme imkânımız vardır Kant’a göre. Paralogismler ise
 ruh kavramıyla ilgili olarak meydana çıkarlar. Burada bir ruhun olup olmadığı
 hususı da aynı biçimde akıl tarafından iddia edilebilir. Gerek paralogismlerde
 gerekse antinomilerde önemli olan nokta bunlara nihai bir cevap verilemeyeceğinin
 anlaşılmasıdır. Böylece bu aklın üzerinde aklın bir farkındalık oluşturabilir.
 Bu oluşturulduğunda da bu hatalara uygun bir akıl ortadan kaldırılmasa da bu
 yargıların bir yanılsamayla sonuçlanacağını akıl fark edilebilir. O halde
 Kant’ın kitabımızın başında belirttiğimiz iki aklının daha üstünde yer alan
 aklı bu farkı yakalayabilen akıldır. 

Hataya düşen aklın üstüne bu bilinçsel aklı yerleştirerek
 Kant aklı bir nevi içinde düştüğü olumsuz durumdan kurtarır. Yukarıda idea
 kısmında belirttiğimiz aşkınlık/transendent durumu özellikle Tanrı ve ruh
 kavramlarında karşımıza çıkmasını unutmamamız gereklidir. Çünkü bu kavramlar
 aklın sınırları aşan işleyişi içinde olumsuzdurlar. Bu kavramlar bir bakıma
 inşa edici/oluşturucu olduklarını sandıkları için bilgi verme iddiasında
 olurlar. Yukarıda belirtildiği gibi sisemlilik ya da bilgiye en yükse
 sistematik birlik verme iddiası aklın imkânlarının üstündedir. Çünkü Kant’a
 göre, aranlılan mutlaklığı ve tümlüğü deneyimin içinde bulmak eşyanın tabiatına
 aykırıdır. 

Bu bir bakıma Tanrı’yı nesneleştirmek veya ruhu
 maddeleştirmek anlamlarına gelir ki iki kavram da buna karşıt anlamlara
 sahiptir. Daha ileride belirtecek olsak da antinomi ve paralogism ile aklın
 yanılsamaya düşmesi teorik aklın bir eksikliği ya da durumudur. Kant genel
 olarak aklın bu durum için başvurması gereken yöntemin bunların teorik anlamda
 değil de pratik anlamda ele alınması gerektiği şeklindedir. Şimdilik bütün bu
 olumsuzluklara karşın aklın bu kavramlarının bertaraf edilmediğini, pratik
 alanda kullanmak için bekletildiklerini bilmek yeterlidir.

Ondokuzuncu yüzyılın sonlarında filizlenip, yirminci yüzyıl
 felsefesinde büyük bir etki bırakmış olan Dilsel Dönüş döneminden bize miras
 kalan önemli bir görüş “varlık” yükleminin nesnelere değil kavramlara
 uygulandığı savıdır. Frege, varlığı “ikinci düzey bir kavram” olarak
 niteleyerek, “F vardır” formundaki bir önermeyi “F kavramının altına düşen en
 az birşey vardır” şeklinde, “F yoktur” formundaki bir önernmeyi de “F
 kavramının altına düşen bir nesne yoktur”, ya da “F kavramı boştur” şeklinde
 çözümler. Russell ise varlığın nesnelerin değil önermesel fonksiyonların bir
 niteliği olduğunu savunur. Frege’ye göre kavram bir yüklemin göndergesi olan
 bir tür fonksiyon olduğundan, Frege’nin “kavram”ları Russell’in “önermesel
 fonksiyon” dediğinden farklı değildir.

&nbsp;En yalın haliyle iki
 filozof da, varlık önermelerinde nesneye değil kavrama gönderme yapıldığını ve
 varlığın kavramların bir niteleği olduğunu söylerler. Örneğin “Tanrı vardır”
 tümcesinde Tanrı’ya değil, Tanrı kavramına gönderme yapılır. Aksi takdirde
 birşeyin var olmadığını söylemek olanaklı olmaz. Eğer “Tanrı vardır” savı Tanrı
 kavramı değil de Tanrı’nın kendisi hakkında olsaydı, aynı durum “Tanrı yoktur”
 tümcesi için de geçerli olması gerekirdi. Bu durumda herhangi birşeyin var
 olmadığını iddia etmek olanaklı olmazdı, zira varlığını reddettiğimiz nesneye
 gönderme yaparak onun varlığını peşinen kabul etmemiz gerekeceğinden çelişkiye
 düşerdik. İşte bu tür bir argüman sonucu, Russell ve Frege, varlık savlarının
 nesneler hakkında değil kavramlar hakkında olduğu sonucuna varırlar. Günümüzde
 bu görüş farklı açılardan eleştirilere maruz kalsa da, “varlık” yükleminin en
 azından bir anlamının bu olduğunu neredeyese tüm filozoflar kabul ederler.

Doyum; var olandan, elindekinden hoşnut olma durumu olarak
 tanımlanmaktadır. Beklentilerin, gereksinimlerin, istek ve dileklerin
 karşılanması durumunda yüksek doyum düzeyi, karşılanmaması durumunda ise düşük
 doyum düzeyi görülmektedir.



Taşma yaklaşımı; çalışma yaşamı ile yaşam doyumu arasındaki
 ilişkiyi inceleyen araştırmacıların ilk olarak tespit ettikleri ve
 yoğunlaştıkları yaklaşım olmuştur.



Taşma kavramsal olarak, bir alandan diğer alana geçiş ve her
 iki tarafı benzeştirme şeklinde bir anlam içermektedir. Kısaca taşma yaklaşımı,
 “bir yaşam alanında örneğin çalışma yaşamında cereyan eden tutum, davranış ve
 tecrübelerin, diğer yaşam alanına (çalışma dışı yaşam alanına) geçtiğini” ifade
 eder.



Dengeleme yaklaşımında ise, yaşam doyumu veya iş doyumundan
 birisinin yüksek olması durumunda, düşük olanın diğeri tarafından dengeleneceği
 düşünülmektedir. Örneğin kişi, işinde bir etkinlikten yoksun olduğu zaman, bu
 yoksun olma halini iş dışındaki yaşamıyla dengelemeye çalışacaktır. Sosyal
 etkinliklerde bulunmayı yasaklayan bir işte çalışan kişi, iş dışındaki
 yaşamında mümkün olduğunca çok sosyal etkinliklere girmeye çalışacaktır. Buna
 göre dengeleyici kişi şöyle tanımlanacaktır: "... Detroit oto işçisi,
 montaj hattında 8 saat boyunca rutin, az beceri gerektiren, makinaya bağımlı
 bir biçimde çalışır. İş bitince fabrika kapısına koşar adımlarla ulaşır.
 Otobanda sekizinci El Cadillac Eldorado'su ile saatte 80 mil yapar, bir bira
 içmek için durur ve barda kavgaya karışır, eve gider, karısını döver ve kalan
 zamanında da evinin önünden geçmekte olan zenci komşusunun kafasına bir taş
 fırlatır."



Bir önceki yaklaşımda verilen örnekten hareket edilirse,
 çalışma yaşamında beşeri ilişkileri ve iletişimi sınırlı olan bir çalışma
 ortamına sahip olan bireyin, diğer yaşam alanı olan çalışma dışı yaşamında bu
 eksikliğini gidermeye çalışarak, yoğun bir şekilde sosyal aktivitelere zaman
 ayırarak bir dengelemeye gitmesi söz konusu olabilecektir. Böylece çalışma
 ortamındaki monotonluğu, çalışma dışı yaşamına hareketlilik getirerek
 dengelemeye çalışacaktır. Birey, böylece çalışma yaşamı ve yaşam doyumu
 arasında bir denge sağlamış olacaktır.



Bölünme yaklaşımı , çalışma yaşamı ile yaşam doyumu
 arasındaki ilişkinin varlığını reddeden bir yaklaşımdır. Çalışma ve çalışma
 dışı yaşamlarının birbirinden bağımsız olduğu görüşüne dayanmaktadır. Bu
 yaklaşıma göre, çalışma ve çalışma dışı yaşam alanları iki farklı alanı temsil
 etmekte ve aralarında da bir etkileşim söz konusu değildir.



Çatışma varsayımına göre, iş doyumu elde etme gereksinimi ve
 yaşam doyumu elde etme gereksinimi birbiriyle rekabet içerisindedir ve bu iki
 gereksinim kolay kolay birbirleriyle uzlaştırılamamaktadır. Her iki gereksinim
 de kişiye kendisini en yoğun biçimde hissettirmektedir. Birey sınırlı enerji ve
 zamanını bazen bir yaşam alanı için harcamaktadır, bu durumda diğer yaşam
 alanına yönelik bir istismar söz konusu olmaktadır. Yani bireyin bir takım
 faaliyetlerden fedakârlık yaptığı görülmektedir. Bu noktadan itibaren bir
 çatışmanın çıkması muhtemeldir. Eğer kişi işi nedeniyle çalışma dışı yaşama
 ilişkin rollerinden ödün vermiş ise, örneğin oğlu için çok önemli bir maça
 zaman ayıracağına söz vermişken, yapacağı mesaiden dolayı bu sözünü yerine
 getiremiyorsa, çatışma bireyde hissedilmeye başlanmaktadır. Hatta kişi bu
 durumdan dolayı kendisini suçlama eğilimi de gösterebilmektedir.



Araçsallık ise, kişinin örneğin özel yaşamında doyum
 sağlayabilmesi için bilinçli bir kararla işindeki becerilerini, başarı düzeyini
 vb. geliştirmesi olarak tanımlanabilir. Yani, bir alanda bir şeyin elde
 edilmesi için diğer alan araç olarak kullanılıyorsa araçsallık ortaya
 çıkmaktadır.



Yaşam doyumu ve iş doyumu arasındaki etkileşimi açıklamaya
 yönelik son yaklaşım dağılma yaklaşımıdır. Dağılma yaklaşımı, çoklu bir iş
 doyumu ve yaşam doyumu ilişkisinin aynı anda ortaya çıkabileceğini iddia eden
 bir yaklaşımdır. Bu durum bazı araştırmalarda saptanmıştır. Bu yaklaşıma göre,
 işin bireyin yaşamındaki önem düzeyi, iş yaşamı ile yaşam doyumunun yönünü
 belirlemektedir. Ayrıca, yaşamlarında çalışmaya daha fazla önem veren
 bireylerin iş ve yaşam doyumu ilişkisi de çok güçlü olacaktır.

Antik Mısır kültüründe erkekler avlanma, balık tutma, güreş,
 boks ve çelik çomak gibi fiziksel sporlarla uğraştılar. Fiziksel güçlerini
 ortaya koymak için uzun mesafeli koşular düzenlenirdi. Antik Mısır’da en
 popüler oyunlardan bir tanesi senet adı verilen bir oyundu. Senet oyunu, oyun
 tahtasının üç sıra içindeki otuz kareye bölünmesiyle oynanırdı. Diğer pek çok
 Mısır oyununda olduğu gibi, senet oyununun da dinî açıdan önemi vardı. Oyun
 sayesinde Mısırlılar, başka bir dünyaya geçildiğine inanırlardı.

Mısır’daki mezar resimlerinden öğrendiğimiz kadarıyla
 banketler, üst sınıfın rahatlama için kullandığı aktivitelerden bir tanesiydi.
 Bu aktivitelerde yiyecek, alkol, müzik ve dans bir arada bulunurdu. Dans, gelen
 misafirleri eğlendirmek için son derece önemli bir serbest zaman aktivitesiydi.
 Kural olarak erkekler erkeklerle, kadınlar kadınlarla dans ederdi. Müzik
 aletleri arasında en popüler olan alet flüttü. Medeniyetin gelişmesiyle
 birlikte trampet, obua gibi yeni aletler de müziğe eşlik etmeye başladı.

Antik Yunan şehir devletlerinde kültürel ve felsefi gelişim,
 en üst seviyeye ulaşmıştır. Boş zamanlarında Antik Yunanlılar sanata, spora ve
 en önemlisi de öğrenmeye büyük ilgi duymuşlardır. Tabi ki bu tip boş zaman
 aktivitelerine ulaşma hakkı aristokrat ve tam vatandaşlar için geçerli
 olmuştur. Tam vatandaşlar, oy verme yetkisine sahip, yönetime katılan doğuştan
 aristokratlardır. Çiftçiler, zanaatkârlar da Antik Yunanda vatandaştılar fakat
 sınırlı haklara sahiptiler. Hayatın güzellikleri genellikle çok zengin ve güçlü
 vatandaşlara açıktı. Atinalıların dengeli insan modelini ve idealini
 gerçekleştirmeye çalışıyorlardı. Bu model asker, atlet, sanatçı, devlet adamı
 ve felsefecinin birleşiminden oluşuyordu. 

Bu modele ulaşmak için eğitimin yanı sıra yılın yetmiş
 gününü kapsayan çeşitli dinî festivaller kullanılıyordu. Bu festivallerde
 müzik, şiir, tiyatro, jimnastik ve atletik müsabakalar bir araya geliyor;
 insanların eğlenmesi ve eğitimi için bir fırsat oluşturuyordu. Spor, günlük
 hayatın neredeyse bir parçası hâline gelmişti ve insanların toplandığı her
 yerde, savaş için hazırlanan ordunun toplanmasında ya da düğünlerde, büyük
 şahsiyetlerin cenaze törenlerinde karşımıza çıkıyordu. Atina vatandaşları
 çocukluk yaşlarından itibaren çeşitli kültürel ve atletik aktivitelerle
 tanışıyorlardı. Yedi yaşından itibaren okula gitmeye başlayan çocuklar,
 okullarda ilk olarak jimnastik ve müzik öğreniyorlardı.

Antik Yunan generali tarihçisi aristokrat Xenophon,
 Oeconomicus adlı eserinde serbest zamandan bahsederken aslında endüstri
 devrimiyle ortaya çıkan mekanik insan vurgusunun hiç de yeni olmadığını bize
 gösterir: 

“Kendisine mekanik işçiler denilen kişiler hakkında her
 yerde konuşulmaktadır ve şehirlerde çok kötü olarak bilinirler. Kendisi için
 çalışan işçilerin (Antik Yunanda) vücutlarına zulmederler ve onların iç
 mekânlarda hareketsizce oturup kalmalarını hatta bazen bütün gün boyunca ateşe
 bakıp öylece oturmaları istenir. Vücutlar kötü kullanıldığında ruh da hasta
 olur. Mekanik olarak nitelendirilenlerin serbest zamanlardan yoksun olmaları
 endişe vericidir. Hatta bazı şehirlerde savaşta iyi olarak adlandırılan mekanik
 işçilerin zanaat işlerinde bile çalışmalarına izin verilmez.”

Hayatta kalmaya odaklanan, zihniyle değil de elleriyle
 çalışan kişiler, derin düşünme ve yönetime katılım erdemlerinden yoksun
 kalırlar. Yine Politika kitabında Aristoteles, ideal devlette işçilerin yer
 alıp almamasını tartışırken şöyle der: “En iyi devlet formu, onları
 vatandaşlığa kabul etmemelidir. Eğer kabul edilirlerse vatandaş için
 mükemmellik kavramı ortadan kalkacaktır. Gerekli insanlar ya bireylerin
 isteklerini karşılayan kölelerdir, bireylere hizmet ederler ya da işçiler ve
 mekanik çalışanlardır; onlar da topluma hizmet ederler.

Aristoteles, daha da ileri gider. Aristoteles, şehir
 tasarımında agorada (pazar yeri, meydan), çalışan sınıf ile serbest zamana
 sahip olan sınıfın yerlerinin ayrılması gerektiğini savunur. Ona göre iki agora
 olmalıdır. Alt agorada ticaret ve iş gerçekleşmeli, üst agorada ise sadece
 serbest zaman hayatı gerçekleşmelidir. 

Sonuç olarak sadece “gerçekten özgür” insanlar, serbest
 zaman aktiviteleri için hazırlıklıdırlar. Çünkü onlar özgür ve onurlu bir insan
 için gerekli eğitimi almışlardır. Aristokratların dışında kalan kısım ise dar
 ve sınırlı bir eğitim almış ve serbest zaman aktivitelerini
 gerçekleştiremeyecek konumdadır.

Aracı olanların her yıl yaptırması zorunlu olan trafik
 sigortaları son yıllarda aşırı derecede artış göstermeye başladı.



Trafik sigortalarındaki artşın yanı sıra ödemelerin de tek
 çekim veya peşin alınması da araç sahiplerini kara kara düşündürüyor.



Yılın son ayına geldiğimiz ve yeni bir yıla girmeye
 hazırlandığımız şu günlerde 24 Kasım 2022 Perşembe günkü Resmî Gazete’de
 yayımlanarak yürürlüğe giren Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğine göre yeniden
 değerleme oranı yüzde 122,93 (yüz yirmi iki virgül doksan üç) olarak tespit
 edilmiştir.



Bu artış sonrasında ise yeni yıldan yani yılbaşından
 itibaren ehliyet ve pasaport harçları, motorlu taşıt vergisi ve trafik
 cezaları, yeniden değerleme oranında artış gösterecek. Ancak kasko ve sigorta
 fiyat artışını nasıl etkileyeceği bilinmiyor.



Bu haftaki yazımı bu konuya ayırmışken benim aracımın da
 zorunlu trafik sigortası ve kaskosu bugün itibariyle doldu.



Ben de aracı aldığım bayiye giderek araç zorunlu trafik
 sigortasını ve kaskosunu yaptırmak üzere teklifler aldım.



Fiyatlar gerçekten aşırı derecede yüksek çıktı. Hatta
 zorunlu trafik sigortasının yazımın başında belirttiğim gibi tek çekim olması
 beni biraz zorladı.



Aracımın 2020 model olması nedeniyle kasko yaptırmaya devam
 edeceğim için kasko fiyatı da zorunlu trafik sigortasının neredeyse 7 (yedi)
 katı.



Ama mecburen hem zorunlu trafik sigortasını, hem de kasko
 poliçesini yaptırdım.



Benim gibi emekli olan veya tek maaş ile geçinen vatandaşın
 bundan sonra sanki sıfır araç alması çok zor gibi.



Siz değerleri okurlarıma da bu tarz ödeme ve harcamalarında
 kolaylıklar temenni ederek hayırlı günler ve haftalar diliyorum.



Bir sonraki yazımda buluşmak üzere sizleri Allah’a emanet
 ediyorum.



Kalın sağlıcakla…

İnsan psiko-sosyal bir canlı olarak çeşitli ihtiyaçlara
 sahiptir. Bu ihtiyaçların bir kısmı fizyolojik ve somut ihtiyaçlardır. Bir
 kısmı ise daha soyut, gözle görünmeyen ama son derece önem taşıyan manevi ihtiyaçlardır.
 Bu ihtiyaçların giderilmesi için kişiye sunulan imkânlar ihtiyaçların
 giderilmesini sağlar. Bu ise kişinin performansında etkili olur. Kırklareli’de
 çalışanların lehinde politikalarla ilerleyen ve köklemiş hale gelen, bu yolda
 ilerleyen sayısız işletme mevcut.

&nbsp; 

Burada unutulmaması gereken önemli bir konu çalışanların
 bütün arzu ve isteklerinin karşılanmasının bazen oldukça zor olmasıdır. Her
 şeyden önce bireyin içinde yer aldığı sosyal çevre ile çelişmeyen, arzu ve
 isteklerinin karşılanması konusundaki öncelikli koşul, söz konusu ihtiyacın
 evrensel, toplumsal, örgütsel ya da grup düzeyinde yerleşmiş değerlere ve ortam
 koşullarına uygun olmasıdır. 

&nbsp; 

İnsan ihtiyaçlarının karşılanmasına yönelen insan kaynakları
 yönetiminin sağlayacağı motivasyon düzeyi konusunda önemli bir ilke de
 bireydeki denge durumudur . İnsan, gerek psikolojik yapısı gerekse fizyolojik
 yapısı ile bir bütündür. Bu yapının temelinde de bir denge (homeostasis) yer
 almaktadır. Yani organizmanın herhangi bir ihtiyacı oluştuğunda söz konusu
 denge bozulmaktadır. Bu dengenin yeniden sağlanması için ihtiyacın giderilmesi
 ya da tatmin olması gereklidir.

&nbsp; 

Bu durum da insan psikolojisine yönelik oldukça eski temel
 yaklaşımlardan birisidir ve bu yaklaşım insanların sürekli olarak sabit bir
 dengeye ulaşmak isteklerini savunur. Bu temel görüşten hareketle, bireylerin
 çeşitli ihtiyaçları olduğu, bu ihtiyaçların karşılanması yönünde çaba
 gösterdikleri ve bu çabaları yetersiz kaldığında yani ihtiyaçları
 giderilmediğinde bireyde bir dengesizlik durumu oluşmaktadır.

&nbsp; 

Kurumdaki insan kaynakları organizasyonunun temel
 amaçlarından birisi çalışanların yaşadığı dengesizlikleri keşfetmek ve bu
 dengesizliği gidermektir.

&nbsp; 

Yönetimi bir süreç olarak algılama eğiliminde olan
 düşünürlere göre yönetim, “Bir grup insanı belirlenmiş amaçlara doğru yöneltme,
 aralarındaki işbirliği ile koordinasyonu sağlama çabalarının bütününü içeren
 bir süreç (Fayol,1949: 16)’’ şeklinde ifade edilmektedir. Yönetim;
 organizasyonun amaçlarına ulaşabilmesi için başta insan kaynakları olmak üzere,
 parasal kaynakları, demirbaşları, alet-teçhizat, hammadde ve yardımcı
 malzemeler ile nihayet zaman faktörünü birbiriyle uyumlu ve etkin kullanmaya
 olanak verecek kararlar alma ve bunları uygulatma süreçlerinin toplamı şeklinde
 ortaya çıkmaktadır (Wrightsman, 1964: 723). Yönetim sürecinin özellikleri
 kısaca şu şekilde sıralanabilir:

&nbsp; 

Yönetim, bir veya birden fazla amacı gerçekleştirmeye
 yöneliktir.

Yönetim, belirli bir takım beşerî ve maddî kaynakları
 serbestçe kullanabilme yetkisini gerekli kılar.

Yönetimin olması için bir yönetici en azından da bir
 yönetilen insanın olması gerekir, bu niteliği ile sosyal bir süreçtir.

Yönetim, beşerî ve maddî kaynaklar arasında uyum ve
 işbirliğini gerektirir.

Yönetim, yönetici açısından verdiği kararları uygulatabilecek
 kişisel bir otorite oluşturulmasını zorunlu kılar.

Yönetim, yönetici ve yönetilenler arasında ahenk, uyum ve
 haberleşmeyi gerektirir.

Yönetim süreci, yönetici adı verilen kişi veya gruplar
 aracılığıyla yerine getirilen bir süreç olarak karşımıza çıkmaktadır. O halde,
 yöneticiyi, “başkaları vasıtasıyla amaçlara ulaşmaya çalışan kişi (Fayol, 1949:
 32)’’ şeklinde tanımlamak mümkündür. Yöneticinin kaynakları etkili bir şekilde
 kullanabilmesi için bazı süreçleri yerine getirmesi gerekmektedir. Bunlar;

&nbsp; 

Yönetici iyi bir planlamacı olmalı,

Yönetici iyi bir teşkilatçı olmalı,

Astlarına yön verebilmeli ve eş güdümü sağlamalı,

Astlarına danışmanlık yapabilmeli,

Herkesin işi, kimsenin işi değildir, düşüncesinden hareket
 ederek astlarını uygun seviyede takip, kontrol edebilmelidir. Bunun yanında iyi
 bir yönetici olabilmenin şartı, yönetim süreç veya fonksiyonlarının yerine
 getirilmesidir. 

&nbsp;Yöneticiyi aynı
 zamanda “başkaları vasıtasıyla iş gören kişidir” şeklinde tanımlamak da
 mümkündür. Profesyonel yönetici bu işi bir meslek olarak yapan kişidir ve
 yönetim işini kendisine meslek edinerek işletmenin sahibi haline gelmeden
 girişimcinin yaptığı her işi yapan ve bu hizmetleri karşılığında aylık alan
 kimsedir.

&nbsp; 

Yönetici başardığı görevler ve taşıdığı yetki ve sorumluluklar
 bakımından toplumun çok önemli bir kişisidir. Bu insanlar fonksiyonlarını etkin
 ve verimli bir şekilde yapabilmek için bir takım nitelik ve özelliklere de
 sahip olmalıdır. 

&nbsp;

Örgütün etkili bir biçimde çalışmalarında çalışanlar veya
 insanlar kritik bir öneme sahiptir. Kırklareli’de iyi yerlerle gelmiş
 işletmelere baktığınızda çalışma düzenlerindeki disiplini görürsünüz. Amaç,
 örgüt içindeki insan davranışlarını anlamak, çalışanı daha etkin ve başarılı
 kılmaktır. Örgütlerde başarı, sahip olduğumuz özel yeteneklerden çok, genelde
 diğer insanlarla kurmuş olduğumuz olumlu kişiler arası ilişkilere dayanır.
 Örgütsel davranış bu konuda bize yardımcı olan bir disiplindir.

&nbsp; 

Örgütsel davranış, davranış bilimlerinin temel
 disiplinlerinin bir araya gelmesi ve bunların dayandığı temele bağlıdır. Bu
 disiplinler arasında sosyoloji ve psikoloji, insan davranışları ve toplum
 yapısı üzerinde durarak bilimsel yöntemi kullanarak araştırmalar yaparlar.
 Örgütsel davranış birey, grup ve örgüt düzeyinde analizler yapar. Örgütsel
 davranış, bireyi tek başına ele alarak, onun üzerinde odaklanan bir disiplin
 değildir. Çünkü örgüt içinde bireyler tek başına yer almazlar, her birey bir
 grup veya takımın üyesidir. Ancak, birey ve gruplar bir örgüt çevresi içinde
 yer alarak hem çalıştıkları örgütsel yapıdan etkilenir, hem de örgütü
 etkilerler.

&nbsp; 

Davranış sosyal bilimler içinde üç temel disiplin
 çerçevesinde ele alınmaktadır. Bunlar;

&nbsp; 

Psikoloji

Sosyoloji ve

Antropolojidir.

Ancak bu üç disiplinin dışında politik bilimler, ekonomi,
 yönetim ve sosyal psikolojinin de çok önemli yararları vardır.

&nbsp; 

Psikoloji: Bireylerin temel tutumları, kişilik özellikleri,
 algı, güdü ve davranışları üzerinde çalışır.

Sosyoloji: Sosyal davranışlar, sosyal gruplar arasındaki
 ilişkiler, toplumsal düzen ve insan ilişkileri konusunda odaklanır.

Antropoloji: İnsan ve insan davranışlarının bütün olarak
 incelenmesi üzerinde durur ve temel ilgi alanı insanın yarattığı kültür
 konusudur.

Günümüzde Örgütsel Davranış Disiplini ve Yeni İlgi Alanları

Örgütsel davranış disiplininin gelişmesinde birçok birey,
 grup ve örgütsel faktörler etkili olmuş ve bu disiplinin günümüzdeki haline
 gelmesine katkıda bulunmuştur. Bu disiplin 1940’larda belirgin hale gelmiş ve
 1941 yılında ilk doktora tezi George Lombard tarafından Harward iş adresi
 okulunda sunulmuştur. Bundan dört sene sonra da bu konudaki ilk ders kitabı
 yayımlanmıştır. 1950 ve 1960’lı yıllarda ise bu dala olan ilgi giderek artmış,
 özellikle motivasyon ve liderlik konusundaki araştırmalar ve bunun örgütün
 yapısına olan etkileri güncellik kazanmıştır. 1960’lı yıllardan sonra disipline
 olan ilgi giderek artmış ve çağımızın yönetim konusundaki temel
 disiplinlerinden biri haline gelmiştir.

&nbsp; 

Bugün 21.YY’ın başlarında örgütsel davranış disiplini yeni
 karakteristikler kazanarak çalışmalarını sürdürmektedir. Bu yeni
 karakteristikler hem dünyanın ve globalleşmenin doğal bir görüntüsü olarak hem
 de bilimsel gelişme ve yeni buluşların ve teknolojilerin bir uzantısı olarak
 karşımıza çıkmaktadır.

&nbsp; 

Günümüzde örgütlerin ve işyerinde çalışan insanların önemi,
 kabul ettiğimiz gerçekler arasında yer alırken, geçmişte bu şekilde değildi.
 Gerçekte bundan 100 yıl önce insanlar örgüt içindeki insan davranışlarıyla
 ilgilenmeye başladılar ve son 50 yıl içinde örgütsel davranış bilimi giderek
 yaygınlık kazandı.

&nbsp; 

Yönetim konusunun ilk öncüleri Henri Fayol, Henry Ford,
 Alfred P. Sloan hatta 19. YY’daki bilimsel yaklaşım kurucusu Fredericik W.
 Taylor bile yönetimin davranışsal boyutunun farkına varmışlar ancak, insan
 boyutunun üzerinde yeterince durmamışlardır.

&nbsp; 

Günümüz yönetiminin en belirgin ve başarılı isimlerinden
 Peter Drucker ise “Yönetimin her şeyin üstünde sosyal bir faktör olduğunu ve
 insanlardan oluştuğunu belirtmiştir.” Ancak, Hawthorne çalışmalarıyla sosyal
 örgütlerin insanlardan oluştuğu fikri kabul görerek, grubun önemi üzerinde
 durulmuştur.

&nbsp; 

&nbsp; 

İsa’nın doğumundan 3000 yıl önce Sümerler hükümetlerin görev
 ve amaçları konusunu formüle ederek ticari yatırımlar üzerinde çeşitli fikirler
 ileri sürmüş, İsa’dan önce 3000 ve 1000’li yıllarda Mısırlılar binlerce işçiyi
 organize ederek piramitleri inşa etmişler, Milattan önce 800 ile milattan sonra
 300’lü yıllarda Romalılar hiyerarşik bir otorite geliştirerek onu en iyi biçime
 getirmiş, milattan sonra 450 ve 1400’lü yılların sonunda Venedikli tüccarlar
 ticari kanunlar geliştirmişler ve çift girişli muhasebe defterini tutmaya
 başlamışlar, 1500’lü yıllarda Nicola Machiavelli gücü analiz ederek, günümüzde
 hala daha okunan kitabını yazmıştır.

&nbsp; 

Modern yönetim pratikleri ise 1700 ve 1800’lerde ortaya
 çıkan Endüstri Devrimi’nden önce başlayamamıştır. James Watt’ın buhar
 makinesini bulması ve Eli Whitney’in pamuğu ayıran cırcır makinesini keşfetmesi
 ile kitle üretim teknikleri gelişmeye başlamış ve örgütlerin oluşumunu gerekli
 kılmıştır.

&nbsp; 

&nbsp; 

&nbsp;

Kırklareli’de çocuklara yönelik olarak eğitim veren özel
 kurumların sayısı artıyor. Bu kurumların çoğu yaratıcılık üzerine de çalışmalar
 yapıyor. Yaratıcılık hem insanlara özgü genel bir yetenek hem de bireysel
 olarak değişkenlik gösteren bir beceridir. Bu beceri kimi zaman ortaya konulan
 bir ürün ile kimi zaman da bir fikir olarak görülebilir. Ancak birçoğu zaman
 yaratıcılığın somut bir ürünün olmamasından dolayı gözlemlenmesi ya da
 değerlendirilmesi zor olan bir beceridir. Günümüz eğitim sistemleri
 standartlaşmış test kültürüne bağlı olarak belli bir zekâ görüşüne
 odaklanmaktadır. Bu durumda da yaratıcılığın da bir başarı olduğu görüşü
 yaygınlaşarak temel beceri ve süreçlerin göz ardı edilmesi söz konusu
 olmaktadır.

Eğitim yaşamı, bir kişinin başarı ve başarısızlığını ölçerek
 o kişinin yaşamı boyunca, kendi ile ilgili bir algı ve imge oluşturmasına neden
 olur. Okullar, akademik olarak başarılı olamayanları genelde daha yetersiz
 olarak damgalayabilmektedir. Bu da bu kişilerin kendileriyle ilgili yeterince
 zeki olmadıklarına dair içlerinde gizli bir endişe geliştirmelerine neden
 olabilmektedir. Diğer yandan okullarda akademik alanda başarılı bulunan bir
 dolu insanın da, başka yeteneklerini hiç keşfedemeden hayatlarını sürdürmeleri
 söz konusu olabilmektedir.

&nbsp;Yaratıcılık, kişinin
 kendini tanıyıp uğraşısını bulduktan sonra ortaya çıkmaktadır. İnsanlar
 kendilerine uygun alanı bulduktan sonra, kendi gerçek yaratıcı güçlerini
 keşfederek kendileri olabilirler. Kabul edilmesi gereken en önemli husus,
 herkeste yaratıcı gizil güçlerin bulunduğu ve hepsinin farklı alanlarda ortaya
 çıktığıdır. Yaratıcı düşüncenin kullanımı ile ilgili yapılan bir çalışmada
 bireylerin sadece %1’inden az bir bölümünün deha derecesine ulaşabildiği,
 kendini başlangıçta yaratıcı olarak görmeyen büyük bir kesimin %70-80’in de
 yaratıcı becerilerinin bulunduğu ve bu becerileri kullanmanın kendilerine büyük
 yarar ve mutluluk sağladığı bilincinde oldukları bulunmuştur.

Okullarda, kazandırılması istenen davranışlardan birisi de
 yaratıcılıktır. Milli Eğitim Bakanlığı müfredatlarında yaratıcılıktan söz
 edilmekte ve yaratıcılıkla ilgili davranışlar yer almaktadır. Ancak,
 yaratıcılığın nasıl öğretileceği ve nasıl ölçülüp değerlendirileceği açık
 değildir. Yaratıcılığın psikolojik yapı olarak tanımı ve bu yapıya uygun ölçme
 yöntemleri hakkında bilim insanları farklı görüşler ortaya koymaktadır. Bu
 konuda çoğu bilim insanının üzerinde birleştiği nokta yaratıcılığın
 orijinallik, uygunluk ve yapılan işin toplum için bir değerinin, bir anlamının
 olmasıdır.

Yaratıcılığın ölçülmesini amaçlayan birçok araç ve yöntem
 geliştirilmiştir, ancak bu araçların yordayıcılığının zayıf olduğu ve
 yaratıcılığı diğer psikolojik yapılardan ayrı olarak ölçmenin sorun teşkil
 edebileceği savunulmaktadır. Alanında yaratıcı olarak bilinen bireylerin ana
 özelliğinin kendi alanının bilgi ve becerisinin ustası olduğu, bazı psikolojik
 özelliklerin ve çevresel koşulların yaratıcılığı etkilediği bilinmektedir.

Farklı yaratıcılık ölçme araçları bireylerin farklı
 özelliklerini ölçmektedir. Yaratıcılığı ölçme çalışmaları sürecinde yaratıcılık
 nitelikleri birçok şekilde sınıflandırılmıştır. Bu sınıflamalarda ortak yönler
 olduğu gibi farklı yönler de vardır. Bu durumda yaratıcılığın çok boyutlu
 olduğu ve bu boyutları ölçecek ölçme araçlarının yapılması gerekmektedir.

Çok boyutlu olarak ele alınması gereken yaratıcılık birçok
 insanda farklı şekillerde ve farklı derecelerde ortaya çıkmaktadır.
 Yaratıcılık, tek bir özellik, beceri ya da yetenek olmayıp tanımlanmış ve
 analiz edilmiş birçok faktörün bileşimidir. Fakat yaratıcılığı değerlendirmek,
 her özelliğin miktarını belirlemek ve bunları birleştirerek bir yaratıcılık
 listesi oluşturmak o kadar da basit değildir. Daha çok özellikler arasında
 etkileşimi tanımlama ve değerlendirme sorunudur. Özelliklerin gücü ile
 etkileşimlerinin kombinasyonu karmaşık bir ağ bütünü ortaya çıkarmaktadır. Bu
 ağ benzeri yapıdan dolayı yaratıcılığı bir bütün halinde anlamaya çalışmanın
 zor olduğu belirtilmektedir.

Diğer yandan zekânın ayrı, yaratıcılığın ayrı yapılar
 olduğu, fakat ortanın üstünde zekâya sahip olan insanların yaratıcılıkta
 kendilerini gösterdikleri kabul edilmektedir. Diğer bir deyişle yaratıcılık ve
 zekâ arasında doğrudan bir ilişki vardır.

Eğitimde, yaratıcılığı ölçmek için geliştirilen araçlardan
 hangisinin kullanılacağına karar verirken aracın güvenirliğine, geçerliğine ve
 değerlendirmenin hangi amaçla yapılacağına göre karar vermek gerekmektedir.
 Örneğin, çocuğun yaratıcı problem çözmesi için buna uygun yaratıcılık testleri,
 materyal kullanımdaki yaratıcılığı ölçmek için ise materyal kullanımına yönelik
 yaratıcılık testlerinin kullanılması önerilmektedir

Kırklareli’de öğrencilerle bir araya gelerek bazı konularda
 fikir alışverişi yapıyoruz. Newton Dünyası olarak adlandırılan, uzmanlaşmanın,
 bilimler arası geçişsiz, kaskatı ilişkilerin yaşandığı dünyanın temelleri
 Aydınlanma Döneminde atıldı. Meslek sahipleri için alanlarında uzmanlaşma ön
 plandaydı ve sadece kendi mesleklerinin gerçek anlayışıyla ilgilenip, geçmişten
 devraldıkları bilgileri geliştirme yolunu benimsediler. 

Bilgilerini, tecrübelerini başka alanlarda sınama,
 başkalarıyla paylaşma veya diğer alanlarda elde edilmiş bilgilerle birleştirme
 ihtiyacı duymadılar. Yeni tip toplum, birbirine karşı duyarsızlaştı.
 Başkalarının sorunları, düşünceleri; kendisine dokunmadığı, zarar vermediği
 sürece yeni tip bireyi ilgilendirmez oldu. Böylelikle çoğulculuk ve toplumsal
 uzlaşma sağlandı. Kilisenin ve devletin yüzyıllardır denetlemeye çalıştığı ve
 her defasında dirençle karşılaştığı toplum, bölünerek kolaylıkla denetim altına
 alınmış oldu. 

Newton dünyasında yeni tip toplumun yaratılmasını Fiske net
 bir şekilde bize açıklar; “bilgi iktidardır ve dolayısıyla okuryazarlık,
 toplumsal kontrolü sağlamanın yaşamsal bir yoludur. Reform ve Rönesans sonrası
 eğitimin yaygınlaşması beraberinde, “işçi sınıfını, toplumdaki doğal
 konumlarını sorgulamaları için eğitmek” ya da “onlara konumlarının üzerindeki
 konumlar hakkında fikir vermek” gibi yaygın korkuları getirmişti” Bu nedenle
 toplumu tek yönlü eğitme, tektipleştirici eğitim, sistemi sorgulamayan, sadece
 görev olarak benimsediği işi yapan çağdaş toplumu yarattı.

Aydınlanmanın devamında gelişen Sanayi Devrimi, toplumsal
 bunalımların en üst noktaya çıktığı bir dönemdir. Bu dönemde halk, o güne kadar
 olmadığı kadar ezilmiş, çalışmaya zorlanmış, bir insandan çok bir makine olarak
 görülmüştür. Bireysel haklar tamamen ortadan kalkmış, çocuk, kadın, erkek
 demeden tüm toplum fabrikalarda, madenlerde birer köle gibi çalışmaya
 zorlanmış, insanların kendine ayıracak bir dakikası bile kalmamıştır. 

Sanayileşme, herkese zorla çalışmayı sömürü gerçeğini
 saklamadan, insan özgürlüğünü kısıtlayarak dayatmıştır. Kitleler için bu dönem,
 tam bir yoksullaşma dönemidir. Gerek çalışma zamanının uzunluğu gerekse
 aldıkları düşük ücretler nedeniyle, bu dönemde kitlelerin insanca
 yaşayabilecekleri bir yaşamları ve bireysel yetilerini geliştirebilecekleri ya
 da kendilerini özgürleştirebilecekleri, hatta dinlenebilecekleri serbest zamanları
 yoktur.

Modern olmak, insana serüven, güç, coşku, gelişme, insanlığı
 ve dünyayı dönüştürme olanakları sağlayan; ama bir yandan da sahip olduğu,
 bildiği her şeyi yok etmekle tehdit eden bir ortam yarattı. Modern ortamlar ve
 deneyimler coğrafi ve etnik, sınıfsal ve ulusal, dinsel ve ideolojik sınırların
 ötesine geçer; modernliğin bu anlamda insanlığı birleştirdiği söylenebilir. Ama
 paradoksal bir birliktir bu, bölünmüşlüğün birliğidir: bizleri sürekli
 parçalama ve yenilenmenin, mücadele ve çelişkinin, belirsizlik ve acının
 girdabına sürükler. Modern olmak, Marks’ın deyişiyle “katı olan her şeyin
 buharlaşıp gittiği” bir evrenin parçası olmaktır.

Marks, modern burjuvazi ile proletaryanın gelişmesi ve
 aralarındaki mücadeleyi konu aldığı Komünist Manifesto’da, burjuva toplumunun
 değerlerini yitirmesi, inançlarını yok etmesinin toplumsal travmaya yol açacağı
 görüşündedir. İnsanlar katı olan her şeyi eriten bu nüfuz edici sürecin hem
 öznesi hem de nesnesidirler. ‘Katı olan her şey buharlaşıp havaya karışıyor,
 kutsal olan her şey dünyevileşiyor ve insanlar nihayet kendi gerçek yaşam
 koşulları ve diğer insanlarla ilişkileriyle yüzleşmeye zorlanıyorlar”

Sosyal Darwinciliğin Viktorya dönemindeki temsilcisi olan
 Herbert Spencer, Marks’tan farklı olarak, Sanayi Devrimi’nde ilerlemeden başka
 bir şey görmüyor; toplumu, yaşayan, büyüyen bir organizma; daha karmaşık bir
 hale geldikçe kendi başarısının mekanizmalarını bilinçle kavrayıp denetlemesi
 gereken bir organizma şeklinde yorumluyordu. Bu mekanizmaların en önemlisi “en uygun
 olanların hayatta kalması” diye nitelendirilen yoğun kaynak rekabetiydi. Bu
 ilkenin hiçbir kısıtlama olmadan uygulanmasının eninde sonunda, en iyi mükemmel
 toplumu ortaya çıkaracağına inanıyordu. Bu görüş sömürgeciliğin moral bakımdan
 desteklenmesiydi.

18. yüzyılda “Ulusların Zenginliği” adlı çalışmasıyla Adam
 Smith, “iş bölümü” açıklamasıyla, sanayinin ilerlemesi ve ulusların
 zenginleşmesinin emek sürecinin gittikçe artan biçimde uzmanlaşan rollere
 bölünmesiyle gerçekleştiğini göstermeyi hedefler. Öte yandan Smith, iş
 bölümünün zararlı etkilerini görmezlikten gelmiyor ve bireylerin, yalnızca bir
 veya iki sınırlı ve kendini tekrar eden işlemler yapmaya mecbur bırakılmasının,
 söz konusu bireyleri “bir insan karakterinin olabileceği kadar aptal ve cahil”
 duruma getireceğini kabul ediyordu.

Gazetecilik sadece yazıdan ibaret değildir. Haberin
 sunumunda kullanılan materyallerde çok önemlidir. Kırklareli’de olanları
 Kırklarelililere anlatırken yaralanabileceğimiz tüm materyallerden
 yararlanıyoruz. 

Görüntüyü bizler, günümüz ortamında birçok araç gereçle
 oluşturuyor ve kullanıyoruz. Görüntü oluşumu ile ilgili temel değer ışık ve
 ışığa duyarlı maddedir. Carl Wilhelm Scheele, kimyager Elizabeth Fulhame,
 Thomas Wedgwood’un fotoğraf fikrine yaklaşarak görüntüler oluşturdukları ama
 kalıcılığı sağlayamadıkları belirtilir. Görüntünün ilk olarak kalıcı hâle
 getirilmesini başaran Joseph Nicéphore Niépce’dir.

&nbsp; 

İlk yıllar görüntü ile ilgili araştırıcı çalışmaların etkin
 bir şekilde yapıldığı dönemdir. Bu dönemde 1825 ile 1855 yılları arasında
 çalışan kişilerden birisi de Eadweard Muybridge’dir. Eadweard Muybridge birden
 fazla kamera kullanarak yaptığı hareket çekimleriyle bilinen İngiliz
 fotoğrafçıdır. 1878 yılında koşan bir atı 12 ayrı açıdan çekmiştir ve sinemanın
 ilk hâlini bulan kişi olarak bilinir. Fotoğraf makinelerinden oluşan bir
 düzenek kurarak 1/1000 enstantane hızıyla koşan at görüntüsünü elde etmiştir.

&nbsp; 

Kamera hareketleri yapma nedenlerini de şöyle sıralamak
 mümkündür: Hareketi takip etmek, birleştirilmesini istediğimiz resimleri
 göstermek için istenmeyen kısımları çerçeve dışı bırakmak ve konu
 özelliklerinin tanıtılmasıdır.

&nbsp; 

Sanatsal amaçlar nedeniyle yapılanlarda: Kamera
 hareketlerini yaptırmanın bir başka özelliği de konunun hareketlerinin takip
 edilmesinde, ayrı bölümlerin birleştirilmesinde, izleyicinin dikkatinin devam
 ettiği yerden başka bir yere çevrilmesinde, sanatsal ve estetik kaygı ile
 görsel etkiyi artırmak için uygulanan yöntemler oluşudur. Bu yöntemleri
 sıralamak gerekirse bunları; çizgi, renk, alan derinliği, ışık, aydınlatma,
 bakış ve baş boşluğu olarak belirtebiliriz.

&nbsp; 

Görüntünün tek bir kare olması ve fotoğrafik bir görüntüden
 öteye gitmeyeceği bir gerçektir. Önemli olan görüntünün sinema filmi özelliği
 bulabilmesi için art arda olması gerekliliğidir. Bu şekilde görüntü
 oluşturulması ile ilgili olarak görüntüler için farklı kurgulamalar söz
 konusudur. Bunlardan ilk olanı ve her zaman yapılmasının önemli olduğu
 vurgulanan, çekim öncesi konu ile ilgili olan görsel düzenlemelerdir. Kâğıt
 üzerinde yapılan bu görsel düzenlemeye storyboard denir. Storyboard
 çalışmasındaki temel amaç, yazılı öyküyü görsel hale getirmektir. Storyboard,
 çalışması yapılacak çekimlerle ilgili her türlü bilginin görselleştirilmiş
 hâlidir. Konu ile ilgili olarak herkesi bağlayandır.

&nbsp; 

Kurgu, en basit anlamıyla, bir seçme ve düzenleme sorunudur.
 Daha geniş bir tanımla kurgu, bir filmin çevrilişi sırasında elde edilen film
 parçacıkları arasında seçim yaparak bunları senaryodaki sıralarına göre dizmek
 ve bu çekimlerin uzunluklarını saptamak, çekimlerin içerik yönünden
 ilişkilerini göz önüne alarak belirli bir anlatıma göre düzenlemektir. Çeşitli
 kurgulama tipleri mevcuttur,

&nbsp; 

Kesintisizlik kurgusu,

Kesme,

Açılma ve kararma,

Zincirleme,

Bindirme,

Silinmedir.

Kurgu sinemacıya sadece betimleme ya da yansıtma değil,
 anlamlandırma gücü de verir.

&nbsp; 

İlk filmler için bir kurgu çalışmasına gerek olmamıştır.
 Çünkü bu filmler zaten kameranın sürekli olarak bir kez çalıştırılmasından
 oluşan, birer-ikişer dakikalık filmlerdi. Filmlerin uzunluğu arttıkça, her bir
 sahne ayrı ayrı çevrildiği için, çevirimden sonra bu sahnelerin birbirine
 eklenmesi zorunluğu da ortaya çıktı. Kurgu ancak alıcının devinim (hareket)
 kazanmasından, değişik çekim boyları, değişik çekim uzunlukları ortaya
 çıktıktan sonra, buna koşut bir gelişme gösterdi. Sinemanın bu en büyük anlatım
 özelliğini sistemli olarak kullanan ilk yönetmen, David Wark Griffith’tir.
 Griffith, en çok üçer dakikalık bu kısa filmlerinde uyguladığı kurgu
 özelliklerini toplu bir şekilde ve çok daha ustaca “Bir Milletin Doğuşu” (1916)
 ve “Hoşgörüsüzlük” (1916) adlı büyük filmlerinde de kullandı.

&nbsp; 

Görüntüleme, kameranın kullanımı sonucu ortaya çıkandır.
 Burada önemli ögelerden bir diğeri olan kamerayı farklı konumlarda kullanarak
 çekimlerin yapılması, bir yerde görüntü ile ilgili estetik değeri
 oluşturmaktadır. Görüntülemede estetik değer oluşturabilmede kamera ile yapılan
 hareketler önemlidir. Estetik kaygı iyi, güzel, farklı olabilme düşüncesini
 taşıyabilmedir. Yönetmenin ve ekipteki diğer çalışanlarla birlikte kameramanın
 farklı kamera konumları ve hareketleriyle görüntülemenin yapılmasıdır. İnsanlar
 üzerinde görsel etki uyandırmada (Görsel Etkiyi Artırmada) kullanılan bu teknik
 ve yöntemleri şöyle sıralayabiliriz:

&nbsp; 

Renkler,

Çizgiler,

Denge,

Birlik,

Ölçü,

Ton,

Derinlik,

Sadeliktir.

Bir sinema veya televizyon yapımında, amaçlanan doğrultuda
 seyircileri etkilemede birçok yol kullanılır.

Kırklareli Üniversitesi’nde öğrenim görürken en çok
 etkilendiğim konu Ahmed Şuayb idi. II. Meşrutiyet’in ilanı sonrasında
 yayınlanan Ulum-ı İktisadiye ve İctimaiye Mecmuası, ilk ciddi ve kapsamlı
 sosyal bilim dergisi olarak tanınır. Türkiye’de sosyoloji terimini ilk kullanan
 dergi olarak kabul edilmektedir.49 İlk sayısı Aralık 1908’de çıkan derginin
 kurucuları Rıza Tevfik, Mehmed Cavid ve Ahmed Şuayb’tır. Nisan 1911’de son
 sayısını çıkaran derginin toplamda 27 sayılık bir yayın hayatı olmuştur.

Hilmi Ziya Ülken, dergiyi, “Fikirden siyasete ve siyasetten
 fikire süratle geçmekte ve en yakın gaye olarak içtimai reform fikrinde
 toplanan düşünce hareketleri arasında siyasetten ve action’dan uzak olarak
 berraklık ve aydınlık kazandırabilmenin mümkün olduğuna inanan bir düşünür
 zümresi doğmakta idi. Bu zümre içinde bir kısmı sonradan kendilerini günlük
 politikadan kurtaramadılar. Fakat hiç değilse başlangıçta felsefi düşüncenin
 istediği yukarıdan bakış ihtiyacı hepsinde duyulmakta idi” şeklinde
 değerlendirdiği bir düşünce çevresinin yayını olarak değerlendirmektedir. 

Dergi de, Ülken’in yukarıda sunduğumuz değerlendirmesine
 paralel biçimde, dergi yayın çizgisini üç kurucu isminin ortak imzasıyla
 yayınlanan “Mukaddime ve Program” başlıklı çıkış yazısında şu şekilde
 açıklamaktaydı: “Ulum-ı İçtimaiye’ye gelince: Ogüst Kont’un ‘Hikmet-i
 İçtimaiye’ ve Löpley’in ‘İlm-i Cemiyet’e dair açtıkları mesalik son zamanlarda
 o derece tekamül etti, o kadar şayan-ı hayret bir faaliyet göstermeye başladı
 ki şimdi hemen her mevzua, tedrisat-ı müşkafane ile müdahale edilmektedir.
 Bugün felsefe, tarih, hukuk, ahlak, terbiye, sanat hakkındaki malumat-ı
 beşeriye kemalen değişerek büsbütün başka bir ufk-u vasi-i tefekkürat küşad
 eylemiştir. Bu tebeddülatı yapan, beşeriyete ulvi hakikatler telkin eden
 ilimdir. 

Hayat-ı irfan-ı milelde ulum-i ictimaiyenin bu derece bir
 mertebe-i refiye irtika edeceğini ihtimal ki vâzıları bile ümid etmemişlerdi.
 Rical-i devletin mesayi-i tecdidi ve ıslahilerinde müşavir-i hareket-i ulum-i
 ictimaiye olmazsa bihakkın tayin-i güzergah-ı selamet edilemeyeceğini, imar ve
 ıslah-ı memleket kabil olamayacağını mütefekkirin itiraf ediyor. İşte bunun
 için mecmuamız ulum-u içtimaiyenin üstatlarının feyiz dolu neşriyatını esas
 ittihat ederek bu ilimlerin bütün şubelerine dair mufassal makaleleri muhtevi
 olacaktır.

Ulum-ı İktisadiye ve İctimaiye Mecmuası’nda sosyolojiye dair
 yazılar Ahmed Şuayb tarafından ağırlıklı olarak kaleme alınıyordu. Satı Bey,
 Bediî Nuri, Asaf Nefi, Dr. Ethem, Faik Nüzhet gibi genç yazarlar da sosyoloji
 alanında yazdıkları yazılarla dikkat çekmişlerdir. Dergide yayınlanan yazılar
 ve gerekse de dergide yazan yazarların diğer müstakil yayınları, dergi
 çevresinin pozitivizm ve Herbert Spencer etkisinde bir organizmacılık ve evrimcilik
 anlayışını benimsediklerini gösteriyor.

&nbsp;Devam eden
 satırlarda, öncelikle Herbert Spencer’in organizmacı, evrimci ve liberal
 görüşleri kısaca tanıtılmaya çalışılacak, ardından Ahmed Şuayb’ın düşünceleri
 ele alınacaktır. Sonrasında da dergide sosyolojiye dair yazılar kaleme alan
 diğer yazarlara ve düşüncelerine kısaca yer verilecektir.

Varlıklı bir aileden gelen Herbert Spencer, önceleri
 etnoloji, biyoloji ve psikoloji üzerine çeşitli eserler kaleme aldı. İlk
 sosyoloji kitabı The Study of Sociology , sosyolojik araştırmalarda incelene
 yöntemler üzerine bir eserdi. 1873’te Descriptive Sociology adını verdiği, 8’i
 kendisi hayatta iken yayınlanan toplam 17 ciltten oluşacak bir proje başlattı.
 1876’dan başlayarak da Principles of Sociology adlı eserinin ilk cildi
 yayınlanmaya başladı. 

Eserleri geniş etnografik verilerin kullanıldığı
 çalışmalardı. Bütün bu farklı toplumlara ve toplumsal yaşantılara ilişkin
 verileri belli bir sınıflama dahilinde derleyip toparlamaya ve kendi içinde bir
 mukayese geliştirerek bir insanlık tarihine ilişkin evrim çizgisi ve
 aşamalarını ortaya çıkarmaya çalışıyordu. Ona göre evrim, sürekli daha karmaşık
 süreçlere doğru ilerleyen bir yapının inşa süreçleriyle ilgiliydi. Bu uzun
 toplumsal evrim sürecindeki ilk farklılaşma işlemci ve düzenleyici süreçler
 arasında gerçekleşir. Evrimin son itici gücü ise, ona göre, toplumun demografik
 nitelikli olarak boyutunun büyümesidir.

Spencer, toplumsal evrimin önemli bir unsuru olan savaşlara
 da dikkat çeker. Ancak ona göre, savaşlar belli bir dönemde toplumsal
 karmaşıklığın artmasını kolaylaştıran bir güç olmuşsa da, iktidarın tek elde
 toplanmasına hizmet ettiği sanayi çağında daha çok çatışmaları yoğunlaştırarak
 ve üretim ve dağıtımı durdurmak şeklinde etkili olurlar. Bu noktadaki endişeleri
 ve analizleri, eserlerinde ‘askerî toplumlar’ ve ‘sanayi toplumları’ şeklinde
 geliştirdiği ayrımı doğurur.

Arkeolog ve aynı zamanda eğitimci&nbsp; olan biriyle tartışmak için en mantıklı
 konulardan birinin eski çağlarda eğitim olduğunu düşündüm ve Kırklareli’nin
 yetiştirdiği değerli bir arkeologla aynı masaya oturdum. 

İnsanlığın gelişim ve dönüşüm tarihi, büyük ölçüde 19.
 yüzyılın Avrupalı tarihçileri ve sosyal bilimcileri tarafından adlandırılmış ve
 tasnif edilmiştir. Buna göre yazının bulunmasından Roma devletinin MS 395
 yılında ikiye ayrılışına kadar olan dönem, Eski Çağ ya da İlk Çağ (Antik Çağ)
 olarak adlandırılır. Arkeolojik kaynaklardan edinilen bilgilere göre insanlığın
 yazılı tarihi MÖ 8000 tarihlerine kadar gider. 

&nbsp; 

Sümerler, Mezopotamya medeniyetinin en önde gelen kavmidir.
 MÖ 3000 yıllarında yüksek bir kültür ve medeniyet seviyesine ulaşmışlar ve
 tarihe yazıyı bulan kavim olarak geçmişlerdir. Tarihte okula benzer ilk
 yapıların Sümerler tarafından kurulduğu varsayılmaktadır. Memleketin, özellikle
 de saray ve mabetlerin iktisadi ve idari ihtiyaçları için memurlar yetiştirmek
 gerekli görülmüştür. Bu sebeple okullarda yazı yazmak ve hesap tutmak önemli
 sayılmıştır.

&nbsp; 

Sümerlerde okulda zenginler, idareciler ve din adamlarının
 çocukları okuyabiliyordu. Kadın ve kızların da eğitimde yer almadığı
 bilinmektedir. Okul zorunlu değildir ve belli bir zaman aralığında eğitim
 yapılmaktadır. Okulda ummia (üstad, hoca) adında bir “baş eğitici” ya da
 “yönetici” vardır. Bu baş eğiticinin yanında yardımcı personeller vardır ve
 onlara “okul ağabeyi” denilir. Öğrencilere de “okul oğlu” denilirdi. Okulun asıl
 amacı Sümer dilinin nasıl yazılacağını öğretmekti. Okulda tarih, aritmetik,
 matematik, geometri, astronomi ve astroloji derslerinin de okutulduğu
 bilinmektedir. Hekimliğe, din adamlığına, müziğe, resme, mimarlığa ilişkin
 derslere de yer verilmekteydi. Düşünce ve ahlak eğitimi de önemliydi. Sümer
 okullarında sıkı bir disiplin vardı. Okul sabahın erken vakitlerinde başlar,
 akşam vaktine kadar devam ederdi. Sümer ve diğer Mezopotamya medeniyetlerinde
 tarihin ilk kütüphanelerinin ve kataloglarının da yapıldığı bilinmektedir.

&nbsp; 

Mezopotamya’da yaşayan önemli medeniyetlerden Asur ve
 Akadlarda da Sümerlere benzer eğitim mekânlarının ve uygulamalarının olduğu
 bilinmektedir. Özellikle Akadlarda kadınlara ayrı bir önem verilirdi. Bu
 kavimde aile eğitimine ilişkin birçok uygulamanın olduğu söylenmektedir.

&nbsp; 

Babil ve Asurların son dönemlerinde kadın ve çocuk eğitimine
 yönelik bir değişim ve çöküntü meydana gelmiştir.

&nbsp; 

Antik Mısır medeniyetinin eğitim ve bilim alanındaki en
 önemli icadı hiyeroglif adı verilen resim yazısıdır. Bunun yanında Nil nehrinin
 ve güneşin hareketlerini öğrenebilmek için takvim icat edilmiştir. Topoğrafya,
 meteoroloji, astronomi ve diğer birçok mühendislik alanlarında gelişme
 sağlanmıştır. Sümerlerde olduğu gibi, Mısır’da da gelişmiş kütüphaneler meydana
 getirilmiştir. Antik Mısır’da düzenli ve nitelikli eğitimden büyük ölçüde
 soylular, zenginler ve üst düzey din adamlarının çocukları yararlanırdı. Çocuk
 çok önemlidir, onlar için oyuncaklar icat edildiğini gösteren birçok kalıntı
 vardır.

&nbsp; 

Tarihçi Herodot, Eflatun ve Aristo, matematik ve geometriyi
 icat edenlerin Mısırlılar olduğunu söylemişlerdir. Günümüze kadar ulaşan bazı
 mimari yapılar ve özellikle de piramitler, matematik ve diğer mühendislik
 bilimlerinde Mısırlıların ne kadar ileri gittiklerinin açık göstergesidir.
 Güneş takvimini icat etmişler ve güneşin hareketlerini, yıl, ay, gün olarak
 hesaplamışlardır. Tıpta ise pek çok hastalığın ameliyatı yapılacak düzeyde
 gelişme sağlanmıştır. Öğretmenlerin yazı aracı olarak papirüsleri kullandığı
 görülmüştür. Okullarda vücut sağlığını ve estetiği amaçlarıyla beden eğitimi
 dersleri de verilmiştir. Antik Mısır’ın eğitim sisteminde günümüz vakıf
 sistemine benzeyen yapıların olduğu bilinmektedir. Burada öğrencilerin maddi
 ihtiyaçları karşılanırdı. Eğitimde yoğun bir dinî etki vardı. Bu etki sanat ve
 toplumsal hayatı da etkilemiştir. Mısır’da eğitimle ilgili en eski metinlerden
 biri Ptah-Hotep tarafından kaleme alınmıştır. Bu dönemin önemli
 eğitimcilerinden biri Ani’ dir. Antik dönemde Mısır eğitim, bilim ve kültürü
 çevre bölgelerde de etkili olmuştur.

&nbsp; 

&nbsp; 

MÖ 550-334 tarihleri arasında etkin olan Pers Krallığı,
 bugünün İran bölgesinde hâkimiyet kurmuştur. Çocukları cesur yetiştirmek ve
 aynı zamanda itaate alıştırmak, ailelerin öncelikli eğitim görevleri arasında
 sayılırdı. Eski İran toplumunun eğitiminde dil ve edebiyat önemliydi.
 İranlıların dinî ve ahlaki eğitiminde güçlü ve devamlı etki yapan kişi Zerdüşt
 idi. İran kültür ve medeniyetinin özünü oluşturan Zerdüştlükte toplumsal
 hayatın düzeni ve korunması önemli bir yer tutar. Söz konusu inanç ve kültür,
 İran toplumunun Müslüman olmasından sonra da farklı şekillerde devam etmiştir.

&nbsp; 

Mezopotamya bölgesinin bir diğer Antik Çağ medeniyeti
 Fenikelilerdir. MÖ 1200’lerden yine MÖ 700’lü yılların başına kadar Lübnan, Adana
 ve Filistin arasındaki bölgelerde yaşamışlardır. Fenikelilerin geliştirdikleri
 22 harflik alfabe, önce Yunan’a sonra İtalya ve derken bütün Avrupa’ya
 geçmiştir. Fenikeliler astronomi ve camcılık mesleğinde ileriydiler. Maden ve
 maden işçiliği yanında boya işiyle de ilgilenmişlerdir. Din adamları ve saray
 seçkinleri dar çerçevede çocuklarını yetiştirmek için eğitime önem vermiştir.
 Fenikelilerde özellikle sanat ve zanaat işlerini öğreten küçük ölçekli
 atölyeler bulunmaktaydı. Toplumda mesleki eğitime önem verilirken ahlâk,
 maneviyat ve entelektüel eğitime yeteri kadar önem verilmemiştir.

Kırklareli’de yeni bir marka geliştirmek için bir takım
 çalışmalar yürüten genç bir girişimci ile tanıştım. 

&nbsp; 

Markalaşmış bir fayda, ürüne veya hizmete özgün bir özellik
 eklediğinde güçlü olmaktadır. Marka vaadine fazladan ve uygun bir şey
 eklendiğinde genellikle markanın işlevsel faydasın katkı gerçekleşir. Markalar
 diğer firmalar tarafından sahip olunan markalaşmış faydaların lisansını alırken
 onlar tarafından oluşturulmuş değer ve kredibiliteyi kazanırlar. Aynı zamanda
 sahip olunabilen markalaşmış bir fayda, marka kavramının iletilmesine yardımcı
 olarak bir gümüş nişan rolünü de oynayabilir. 

Markalaşma stratejisi firma tarafından satılan farklı
 ürünlere uygulanan genel ve belirli marka öğelerini yansıtır. Yeni bir ürünün
 markalaşma kararında şirketlerin üç seçeneği bulunmaktadır:

&nbsp; 

Yeni ürün için yeni marka öğeleri geliştirebilir,

Var olan marka öğelerinin bir kısmını uygulayabilir,

Yeni ve var olan marka öğelerinin bir karışımını
 kullanabilir.

&nbsp; 

Markalaşma kararı bir ürün için bir marka ismi geliştirmek
 veya geliştirmemektir.

&nbsp; 

Ürünlerini markalaştırmaya karar veren bir firma ilk olarak
 hangi marka isimlerini kullanacağına karar vermelidir ve genel marka
 stratejileri içerisinde marka isimi seçiminde genel dört strateji
 bulunmaktadır:

Bireysel isimler,

Geniş kapsamlı aile isimleri,

Tüm ürünler için ayrı aile isimleri,

Bireysel ürün isimleriyle birleşmiş şirket ismi

Bazen ürünler bir markadan daha fazla özellik taşıyabilir.
 İki veya daha fazla bilinen mevcut markanın ortak bir üründe birleştirilmesi
 ve/veya aynı dönem ve ihtiyaçta beraber markalaşmanın gerçekleşmesine ortak
 markalaşma denir. Ortak markalaşmanın ana avantajı, mevcut hedef pazardan daha
 büyük satışlar çıkararak ve yeni müşteriler ve kanallarla daha fazla fırsat
 açarak ortak markalaşmaya dâhil edilen birden çok ürünün üstün özelliğiyle ikna
 edici bir şekilde konumlandırılabilmesidir. Ortak markalaşma müşterileri
 hakkında ve diğer şirketlerin bunlara nasıl yaklaştığı hakkında daha fazla
 bilgi sahibi olması için pazarlamalara yardımcı olabilir.

&nbsp; 

İçerik markalaşması ise marka değerini oluşturan özel bir
 ortak markalaşma durumudur. İçerik markalaşması, markalaşmış ürünler içerisinde
 ister istemez dâhil edilen malzemeler, bileşenler veya parçalar, marka değerini
 yaratmakta bir nevi içerik, malzeme ve bileşenlerin gücü ile ortaya çıkan
 markalar olarak tanımlanmaktadır.

&nbsp; 

Bir firma yeni bir ürünü piyasaya sunmak için köklü bir
 markayı kullandığında buna marka genişlemesi denir. Marka genişlemeleri,
 portföy (line) genişlemesi ve kategori genişlemesi şeklinde iki genel şekilde
 sınıflandırılabilir.

&nbsp; 

Marka genişlemesi sayesiyle yeni ürünün başarısızlık riski
 azaltılabilir, müşterinin daha önceden tanıdıkları ana markanın çıkardığı yeni
 ürünle ilgili bir takım performans beklentilerine sahip olabilirler. Aynı
 zamanda bu tür marka genişlemeleri lansman kampanyalarının giderlerini
 azaltmakta ve geri bildirim faydaları sağlayabilmektedir.

&nbsp; 

Marka mimarisi modelleri ve bu modellerin avantaj ve
 dezavantajları aşağıda kısaca belirtilmiştir:

&nbsp; 

Monolitik Marka Mimarisi: Monolitik marka mimarisi rekabetçi
 ve geniş pazar alanlarında açıklık ve istikrar sağlamakta, marka kaynaklarını
 yönetmek için basitlik sunmakta ve aktiviteler üzerine görünürlük
 sağlayabilmektedir. Fakat monolitik marka mimarisi ana pazarlar ötesine
 genişleme esnekliğinden yoksun olabilir ve kötü ürün performansı gibi
 durumlarda bu problem tüm portföye yayılabilir.

Onaylayıcı Marka Mimarisi: Onaylayıcı marka mimarisi kurum
 markasının açıklığın hedef markalara belli bir odaklanmayla birleştirir. Aynı
 zamanda bu model markalar arası öz kaynakları aktarır ve uzmanlığı vurgular.
 Fakat bu modelde iletişim ve ortak girişimlerde karmaşıklığa neden olabilir.
 Aynı zamanda özden ayrılık riskini ortaya çıkarabilir ve bu nedenle öz marka
 değerleri hakkında zihin karışıklığı yarabilir.

Bağımsız Marka Mimarisi: Bu modelde iletişimde basitlik söz
 konusudur. Marka performansı sunarak bireysel ürün etrafında yüksek seviyede
 odaklanma ve inandırıcılık sağlayabilir. Bağımsız marka mimarisinin
 dezavantajları ise yüksek maliyetli olması, ortak aktiviteleri arttırmada
 başarısız olması ve dar kapsamlı iletişimin çapraz satışlara / kampanyalara
 engel olmasıdır.

Bu modeller haricinde Çok Katlı Marka Mimarisi Modeli ve

Marka Ailesi Modeli de marka mimarisi modelleri içerisinde
 yer almaktadır

Kırklareli Üniversitesi’nde sosyoloji öğrenimi görürken en
 sık duyduğumuz isimlerden birisi Marx idi. Marx’a göre maddi yaşamın
 örgütlenmiş bir görünümü olan maddi üretim biçimi diğer tüm toplumsal, siyasal
 ve manevi kurumları oluşturan temel etkendir. Üretim biçimi temelinde tarihteki
 tüm toplumların evrimini çözümleyen Marx, sanayi toplumunu kapitalist toplumu
 analizinde kentleri üretimin gerçekleştiği ve sınıf bilincinin oluştuğu
 mekânlar olarak olumlar.

&nbsp;Çalışmalarının
 bütününde sistematik değerlendirmeye rastlanmamakla beraber, kentler yeni bir
 üretim biçimi dolayısıyla yeni bir toplumsal düzene geçişte sınıf bilincinin
 oluşmasına katkıları açısından önemlidir. Mark ve Engels’in çalışmalarında kent
 bir taraftan içinde taşıdığı olumluluk ve potansiyel açısından kutsanırken
 diğer taraftan yol açtığı sefalet ve sorunlar nedeniyle eleştirilir.

&nbsp;Bu durumda bir
 çelişki yoktur, her toplumsal ilişki ve süreç gibi kent mekânı da diyalektik
 bir süreç arz eder. İçinde taşıdığı gerici unsurlar ve bunlara aracı olduğu
 ölçüde bir engel teşkil eden kent mekânı yeni olan ve dönüşüm potansiyeli olan
 güçlerle iç içe geçtiğinde devrimci bir potansiyel taşımaktadır. Söz konusu
 bakış açısının en çarpıcı ifadesi kır-kent ayrımıdır. En önemli zihinsel ve
 maddi işbölümü kır-kent ayırımıdır.

Orta Çağa kadar insanlık tarihi kırın tarihidir. Antik çağda
 kent üretim tarzının odağı değildir. Kentler kırsal üretim üzerinde kontrol
 sağlayan üretim birimleridir. Ortaçağa kadar olan dönem kentin kırsallaşması
 ile temsil edilir. Kentin kendisi üretim ilişkileri çerçevesinde tanımlanamaz,
 dolayısıyla sınıf mücadelesinin merkezinde yer almaz. Ortaçağdan itibaren
 kırkent karşıtlığı farklı bir nitelikte yeniden inşa edilmiştir.

&nbsp;Marx, Engels ile
 birlikte ‘Alman İdeolojisi’nde, kır-kent arasındaki ayrımı feodal üretim
 ilişkilerinden kapitalist üretim ilişkilerine geçiş ile paralellik içinde
 açıklamaktadır. Ticaret sermayesinin gelişmesiyle ortaya çıkan işbölümü
 çerçevesinde sanayi ve ticaret tarımdan ayrılmış, kentler işbölümünün arttığı
 bir yerleşim birimi olarak ortaya çıkmıştır. Kır tarafından temsil edilen
 feodal bey, kentin temsilcisi kapitalist sınıf tarafından alt edilmiş ve kent
 tarafından nitelenen kapitalizm temel üretim tarzı olarak belirmiştir. Kır
 yaşamı onlara göre “aptalca” bir yaşamdır (idiocy of rural life) gelişme ve
 kurtuluş köylülükten kurtulmaya dayalıdır. Kentler üretimin, sermayenin,
 gereksinimlerin, yüksek zevklerin toplanmış olduğu yerdir. Kırsal alanlar
 dağınıklığın ve yalnızlığın simgesidir.

Kısaca, kent yalnızca üretim güçlerinin değil, erkin
 toplandığı, toprak mülkiyetinden kopuk kapitalizme dayalı bir yerleşmedir. Kent
 öyle bir yerleşim yeridir ki çıkar ve çelişki kümelerinde kendine özgü bir
 bilinç yaratarak sınıf yapısının doğmasına yol açar. Kentler burjuvazinin ve
 emekçilerin kendilerini oluşturdukları yerdir. 

Kapitalist üretim ilişkileri bir yandan burjuvazinin
 zaferinden itibaren bu sınıfın gerileşmesine yol açarken başka bir devrimci
 durumu doğurmuştur. Bu durum kentli sanayi proletaryasının ortaya çıkışıdır.
 Yığınlar halinde kentleşen yeni emekçi kesim sanayi kentlerinde yoğunlaşırken,
 kapitalizmin gerici yüzü belirginleşmiştir. Kapitalizm özellikle erken
 dönemlerinde emeklerinden başka satacak hiçbir şeyleri olmayan bu kesimlere
 acımasız bir sömürüyü dayatmıştır.

İşçi sınıfının sınıf bilincinin oluşmasında kentin özel bir
 yeri vardır. Köylüler bu anlamda belli bir sınıf bilinci ve eylem
 gerçekleştirme konusunda yapısal olarak yetersizdirler. Kapitalizmin kıra
 girişiyle kırsal yapıların çözülüşü olumlu bir gelişmedir. 

Kentlerde sanayi proletaryası hem üretimin yapıldığı
 mekânlarda, hem de yaşam alanlarında bir arada üretim yapmakta, sömürü sürecini
 bir arada yaşamaktadırlar. Bu tür bir paylaşım ve birliktelik işçi sınıfının bir
 bütün olarak hareket edebilmesini mümkün kılan en önemli etmen olarak öne
 çıkmaktadır. Marx’ın işçi sınıfının kapitalizmi yaşam mekânında nasıl
 yaşadığına dair değerlendirmeleri yok denecek kadar azdır. Bu görev Engels’in
 olmuştur.

İlk basımı 1845 yılında yapılan ‘İngiltere’de Emekçi Sınıfın
 Durumu’ başlıklı çalışmasında Engels, işçi sınıfının yaşam koşullarını ilk
 elden gözlemlemiş ve analizlerinde sınıfsal oluşum ve kent mekânı arasında
 ilişkiyi ortaya koymuştur. Kent mahalleri birbirinden sınıfsal temelde
 ayrılmış, işçi sınıfı ve burjuvazi neredeyse birbirleriyle hiç ilişkiye
 girmeden yaşamışlardır.

Yaratıcılık,&nbsp; “creare”
 sözcüğüyle eş anlamlı olup, doğurmak, yaratmak, meydana getirmek anlamında
 kullanılır. Yaratma ise yoktan var etme olabileceği gibi, bilinen şeylerden
 yararlanarak yepyeni şeyler üretmek ya da daha önce rastlanmamış kombinasyonlar
 ortaya çıkartmak da olabilir. Kırklareli’de sanat alanında son dönemlerde
 meydana yaratıcı etkinlikler dikkatimi çekiyor. 

&nbsp; 

Yaratıcılık sadece sanat ve bilimde değil, hayatın her
 alanında karşımıza çıkar. En basit iş ortamlarında bile büyük farklılıklar
 yaratmanın anahtarı olan yaratıcılık, aslında hayatın ve hayatta kalmanın en
 önemli kaynağıdır.

&nbsp; 

Yaratıcılık konusundaki çalışmaları ile ünlenen bilim
 adamlarının başında gelen Paul Torrance Kore Savaşı ve II. Dünya Savaşı’nda
 görev alan askerlerle yaptığı çalışmalar sonucunda yaratıcılığın askerlerin
 sadece beklenmedik sorunlarının çözümünde işe yaramamış olduğunu, adaptasyonun
 şart olduğu durumlarda da motivasyon kaynağı olarak işlev gördüğünü
 saptamıştır. Torrance’ın ulaştığı bu bulgular, 1963 yapımı ve tümüyle gerçek
 olaylara dayanan “Büyük Kaçış” (The Great Escape) adlı Amerikan yapımı bir
 sinema filmine de konu olmuştur.

&nbsp; 

Paul Torrance bu deneyiminden sonra yaratıcılık kavramını
 ana çalışma alanı olarak belirlemiş ve günümüzde yaygın olarak kullanılan
 yaratıcılık testini geliştirmiştir (Torrance’ın Yaratıcı Düşünme Testi).
 Torrance’a göre yaratıcılık; sorunlara, bozukluklara, bilgi eksikliğine, kayıp
 öğelere, uyumsuzluğa karşı duyarlı olma; güçlüğü tanımlama, çözüm arama,
 tahminlerde bulunma veya eksikliklere ilişkin denenceler geliştirme, bu
 denenceleri değiştirme ya da yeniden sınama, daha sonra da sonucu başkalarına
 iletmektir. 

&nbsp; 

Yaratıcılığı ve yaratıcı çıktıyı etkileyen onlarca kriter
 olmasına rağmen, yaratıcı süreç genellikle benzer bir patikadan ilerleyerek yol
 alır. Yaratıcı sürecin aşamaları şunlardır:

&nbsp; 

Yaratıcılığın ilk aşamasını “zihinsel geviş getirme” olarak
 adlandırmak mümkündür.

İkinci aşama “arıtma” olarak adlandırır.

Üçüncü aşamada yaratıcılar fikirlerini “kuluçka”ya bırakarak
 bir uyku hali içine girerler.

“Aydınlanma” ya da “doğum” aşaması, nihayet sezgi ve hayal
 gücünün daha önceki akılcı çözümlemeyle karışması, bir bileşime ulaşmasıdır.
 Yorucu bir süreçten geçen yaratıcı birey emeklerinin karşılığını almıştır.

Yaratıcı Kişilik Özellikleri

Yaratıcı bireylerin karakteristik kişilik özelliklerini
 belli başlıklar altında toplamak mümkündür.

&nbsp; 

Sorunlara Karşı Duyarlı Olmak

Alternatif Üretebilmek

Esnek Düşünebilmek

Özgün Düşüncelere Sahip Olmak

Meraklı Olmak

Duygularını ve Bilinçaltını Açığa Vurabilmek

Yaratıcılık Konusunda Yüksek İsteğe Sahip Olmak

Başarısızlıktan Korkmamak

Sabırlı Olmak

Geniş Perspektifte Bilgiye Sahip Olmak

Hayal Kurma Gücüne Sahip Olmak

Çözümleme ve Bileşim Yeteneğine Sahip Olma

Belirsizliğe Karşı Esnek Olmak

Yüksek Sezgi Gücü ve Seçicilik Düzeyine Sahip Olmak 

Yaratıcılık günlük yaşamımıza uzak bir kavram değildir
 aksine sürekli günlük yaşamın bizzat içerisindedir. Yaratıcılık yolunda ilk
 adım motivasyonla ilgilidir. İstek ve motivasyon yaratıcılığın ilk hareketini
 ve yöneleceği hedefi belirler ve bu süreçte istenileni sürekli canlı tutar.
 yaratıcılığa yönelik tutku, ilgi ve isteği sağlamada içsel motivasyon
 önemlidir. Soruna ilişkin meydan okuma ve çözüme ulaşma hazzına yönelik istek,
 içsel motivasyonun gücünü arttırmaktadır.

&nbsp; 

Öte yandan insanların kendilerini sorun çözme yolunda nasıl
 motive edecekleri de ayrıca yaratıcılık gerektiren bir konudur. Bu aşamalarda
 farklı düşünen, farklı bakış açıları üreten kişilerin sorun çözme ve hedefe
 ulaşma anlamında da yaratıcılık içeren farklılıklar üretebildiğini söylemek
 mümkündür. 

Genel inanışa göre, bireyin zeka seviyesinin yüksekliği aynı
 zamanda yüksek yaratıcılığı da sahip olduğunun göstergesidir. 

&nbsp; 

Bu görüş, IQ testinin geliştirildiği 1905 yılından 1950’ye
 kadar geniş bir kabul görmüştür. Paul Torrance’ın da aralarında bulunduğu bilim
 adamları; IQ testine göre 120 skorun üstünde bir zekanın yüksek yaratıcılıkla
 ilişkisinin bulunmadığını saptamışlardır. Yaratıcı başarılarıyla ünlü kişiler
 ile yapılan araştırmalar bu bulguyu desteklemiş, düş gücü canlılığının var olan
 klasik zeka testlerine yansımadığı ispat edilmiştir.

&nbsp; 

Belli zaman sınırı içinde çalışması istenen grupla, zaman
 açısından daha serbest bırakılan diğer bir grubun karşılaştırdığı araştırmanın
 sonucunda da; esnek iş teslim tarihine sahip grubun daha yaratıcı işler
 ürettiği saptanmıştır. Yaratıcı insanların önemli özelliklerinden olan özgürlük
 ve özerklik, iş teslim zamanlamaları konusuyla ciddi bir çatışma içindedir.

Kırklareli Üniversitesi öğrencileriyle bir araya gelerek
 bazı konularda fikir alış verişi yapıyoruz. Ki bu konular genelde sosyoloji ile
 ilgili oluyor. İlk dönem sosyologlarının hedefi sosyal bilimlerle doğa bilimleri
 arasındaki farkı kapatmaktı. Sosyal bilimler doğa bilimlerinin ihtişamlı
 başarılarına tanıklık etmiş aynı başarıyı kendi alanında tekrarlamak, yani
 sosyal hayatta da doğa yasalarına benzer netlikte yasaları bulmak hedefini
 gütmüştü. Söz gelimi, Marx’ın biyolojinin başarılarından etkilenmesi ve toplumu
 daha iyi anlamak için organizmalardan faydalanılabileceğini düşünmesi, toplumun
 “hareket yasaları”nın peşine düşmesi 19. yüzyılın düşünce iklimi göz önüne
 alındığında garipsenemez.

Kuhn ise bir anlamda resmi tersine çevirmiştir. O, doğa
 bilimleri ile sosyal bilimler arasındaki farkı kapatma yönünde bir çaba sarf
 ettiyse de onun çabasının Comte’un veya Durkheim’ın çabasından farklı olduğunun
 altını çizmeliyiz. Kuhn, sosyal bilimleri doğa bilimlerinin seviyesine
 “çıkarmak” yerine doğa bilimlerini sosyal bilimlerin seviyesine “indirmiştir”.
 Bunu yaparken doğa bilimlerine ayrıcalık kazandırdığı iddia edilen ontolojik
 statüyü sorunlu hâle getirmiştir.

&nbsp;Kuhn; Bacon,
 Reichenbach, Merton ve ortodoks bilim sosyologlarının yaptığı ayrımı reddeder
 ve sosyal etkenlerin doğa bilimlerinin içeriğine, doğruluk/yanlışlık
 kriterlerine de etki ettiği iddiasında bulunur. Yine Kuhn, bilimdeki psikolojik
 ve sosyolojik ögelere dikkat çekerken, bir bilim adamı için diğer profesyonel
 bilim adamlarının takdirini kazanmanın buluşunun pratik değerinden daha önde
 geldiğine işaret eder.

&nbsp;Kuhn’a göre bilimsel
 faaliyetin çoğunluğu normal bilim döneminde yapılır ve bu dönemde test edilen
 teorilerin kendisi değil, bilim adamlarıdır. Kuhn’a göre, temel bağlılıkların
 kritik edildiği dönemler istisnaidir. Tüm bu iddialar devrimsel niteliktedir.
 Ortodoks bilim anlayışı Kuhn tarafından birçok noktada eleştirilmiş, bilimin
 dokunulmazlığı sorgulanmaya başlamıştır. Bu kez sorgulanan sadece bilim adamları
 değil, bilimin ayrıcalıklı statüsü hatta bilimin ta kendisidir. Popper’ın
 bilimi eleştirel düşünce ile gelişen bir bilgi çeşidi olarak görmesi de Kuhn
 tarafından eleştirilir. Popper bu düşüncesini savunmak için Thales ile Platon
 arasındaki düşünürleri örnek gösterir. Bu dönemdeki uğraşın eleştirel düşünce
 olduğunu iddia eder. Ona göre Pisagor’un okulu dışında özgür düşünce ve kritik
 etme Antik Yunan’ın en belirgin özelliğidir. Kuhn ise bu dönemdeki eleştirel
 düşüncenin bilimle hiçbir alakasının olmadığını hatırlatır.

Tersine, Helenlerin geometri ve astronomideki ilerlemelerine
 dikkat çekerek bu dönemde Platon öncesi eleştirel düşünce söyleminin terk
 edildiğini belirtir. Helenlerle beraber bulmaca çözme, eleştirel söylemin
 yerini almış ve gerçek bilim ortaya çıkmıştır. Bilim adamları eleştirel
 düşünceyi sadece rekabet hâlindeki teorileri seçmek zorunda olduklarında
 benimserler. Sadece o dönemde Popper’ın bahsettiği eleştirel düşünür gibi
 davranırlar.&nbsp; Bu anlamda Kuhn
 objektifliğin mümkün olmadığına işaret etmektedir. 

Zira normal dönemlerde bilimsel paradigmalar
 sorgulanmamaktadır. Dahası Kuhn bir paradigmanın diğerinden üstün olmadığını,
 paradigmaların kıyaslanamayacağını da belirterek evrensel bir doğruya ulaşmanın
 güçlüğüne dikkat çeker. Bu durumda bilim adamlarının objektif olması tamamıyla
 imkânsız olmaktadır. Kuhn bu görüşleriyle rölativizmin kıyısına ulaşmıştır,
 zira her dönem uygulanabilecek bir doğruluk kriteri bulunmamakta, ussallık
 standartları paradigmadan paradigmaya değişmektedir. Sosyal ve psikolojik
 faktörler hiç olmadıkları kadar önemlidir. Kuhn’un filminde başrol, sosyal
 faktörlere verilmiştir.

Kuhn’un bu görüşü, sadece onu destekleyen ve onun
 sosyologlara biçtiği daha kapsamlı rolü yerine getirmeye soyunanlar tarafından
 benimsenmemiş, onun genel teorisine tamamıyla katılmayanlarca da dikkate
 alınmıştır. Örneğin Lakatos bilim adamlarının bir teori deneyle yanlışlansa da
 o teoriyi hemen terk etmeyeceklerini örneklerle göstermiştir. Lakatos’a göre
 rasyonellik bilimsel uğraşta mevcut olmasına rağmen sanılandan yavaş işler ve
 bu işleyişin hızı kuşkusuz sosyal faktörlerce belirlenir. 

Bununla beraber Lakatos bilimde işleyen ve
 psikolojik-sosyolojik olmayan kriterlerin varlığına inanması ile Kuhn’dan
 ayrılır. Kuhn’un bahsettiği gibi bir eğilim, yani teoriye körü körüne bir
 bağlanış mümkün olmakla beraber hem Popper’a hem de Lakatos’a göre bilim için
 yıkıcıdır.

Kırklareli’de kadınların ön planda olması hepimiz açısından
 dikkat çeken bir durum. Ekonomik büyüme ve kalkınma meselesinin toplumsal
 cinsiyet açısından sonuçları feminist iktisatçıların, bu etkileri göz ardı eden
 ve hâlen yaygın kabul görmekte olan kalkınma söylemlerini eleştirmelerine ve
 farklı politika önerilerinin geliştirilmesine yol açmıştır. Bu bölümde tüm
 yaklaşımları ayrıntılarıyla değerlendirmek mümkün olamayacak, feminist
 yaklaşımların temel birkaçına kısaca değinilecektir.

Kalkınma yaklaşımlarının cinsiyet körlüğü konusundaki ilk ve
 en önemli çıkışın 1965’te ve daha sonra 1970’te yazdığı kitaplarla Esther
 Boserup tarafından yapıldığı kabul edilir. Boserup modernleşme ile birlikte
 tarımda ve diğer alanlarda verimlilik artışları yaşandığını; teknoloji ve
 makine kullanımının bu süreçte erkeklerin kontrolüne geçmesiyle kadının ikincil
 konuma itildiği geleneksel işbölümünün oluştuğunu ileri sürer. Buna göre,
 toplum içinde verimli olabilecek kadın nüfus marjinalize edilmiş, ekonomiler bu
 insan kaynağının katkısından yoksun kalarak, ulaşabilecekleri refah
 düzeylerinin gerisinde kalmıştır. 

Öyle ise, topyekûn bir kalkınma için kadınları ekonomiye
 dâhil edecek politikalar geliştirilmeli, onların ekonomik ve toplumsal konumlarını
 iyileştirecek politikalar üretilmelidir. Çizilen bu çerçeve gelişmiş ülkeler ve
 BM gibi uluslararası kurumlarda çok rağbet görmüş ve “Kalkınma içinde Kadın”
 (Women in Development – WID) adını almıştır.

Modernleşme kuramının eleştirisine dayanan ve liberal
 çevrelerde benimsenen bu yaklaşım uluslararası düzeyde kurumsal yapılarda ve
 ekonomi politikalarında belli duyarlılıklara yol açmıştır. &nbsp;Görüldüğü gibi, bu perspektif liberal ekonomik
 sistemde kadınlar lehine iyileştirmeler öngörmek dışında çok köklü değişiklikler
 öngörmez ve kapitalist sistemin işleyişindeki aksaklıklar giderildiğinde
 kadınlara dönük eşitsizliklerin kendiliğinden azalacağını varsayar.

Kadın ve Kalkınma (Women and Development-WAD), kadınların
 modernleşme ve kapitalist ekonomik sistemin içine çekilmesini savunan WID’in
 aksine, kadınların eşitsiz ve ikincil konumunun nedenlerinden ikisinin
 modernizmin ve kapitalizmin kendisi olduğunu ileri süren bir yaklaşımdır.
 Kapitalizmin sistematik olarak eşitsizlik, hiyerarşi ve sömürü ilişkileri ürettiği
 düşüncesini temel alan “Bağımlılık kuramı”ndan ve “Marksist kuram”dan kadın
 erkek eşitsizliklerinin boyutlarını ve derinliğini açıklayabilmek için destek
 alır. 

Bu yaklaşımları toplumsal cinsiyete duyarlı analiz ve
 politika önerileri sunmadıkları gerekçesiyle eleştirirse de, bu yaklaşımlarla
 toplumsal cinsiyete duyarlı bakış açısını harmanlayarak kadın erkek
 eşitsizliğinin nedenlerini ortaya koymaya, bunun ekonomiyle bağlantısını
 kurmaya ve eşitsizlikleri yok edebilmek için politika üretmeye çalışır. 

Üretim süreçlerini tarihsel maddeci bakış açısıyla ve
 toplumsal cinsiyet perspektifi ile analiz eder. Sosyalist feminizm olarak da
 adlandırılan bu yaklaşımın temel çıkış noktalarından biri kadınların üretim ve
 yeniden üretim süreçlerindeki konumları nedeniyle hem yerel hem de uluslararası
 kapitalist ilişkilerde taşıdıkları, ancak geleneksel Marksist kuramda gözden
 kaçırılan, önemli işlevleridir.

Kadınların bedenlerinin ve emeklerinin hane içinde ve
 dışında erkekler tarafından sistematik olarak sömürüldüğü sisteme patriyarka
 (ataerkil) diyoruz. Bu sömürü, kapitalist sistemin temel yapı taşı olan sermaye
 sahipleri ve işçiler arasındaki işçiler aleyhine sınıfsal sömürü düzenini de
 besler. Kadınlar bir yandan hane içinde bakım ve üretim faaliyetlerini yerine
 getirirken, bunu çoğunlukla karşılıksız sevgi ilişkileri çervesinde
 gerçekleştirir. Bu nedenle, bu faaliyetler ekonomik faaliyet olarak
 değerlendirilmez. Oysa, bu üretim faaliyeti işçilere ödenen maaşların düşük
 tutulabilmesini ve onların yeniden üretiminin -yani, bakım alıp yeniden
 işlerinin başına dönebilmelerinin- işverenlere bir maliyeti olmamasını
 sağlamaktadır.

Sosyalist feminist yaklaşım hane içi eşitsiz güç ve bölüşüm
 ilişkilerinin kapitalizmle ilişkisini açıklamakla kalmamış, ayrıca, dünya
 ekonomisinde sömürgeciliğin ve sermaye birikimi süreçlerinin, başka bir ifade
 ile, gelişmiş ülke ve gelişmekte olan/az gelişmiş ülke konumlarının (savaşlar,
 tecavüzler gibi) şiddet yoluyla, ataerkil sistemin de desteği ile
 gerçekleştiğini savunmuştur

&nbsp;

Piramidin en alt basamağında açlık, susuzluk, uyku gibi
 temel fizyolojik ihtiyaçlar yer almaktadır. Birey önce en alt düzeyde bulunan
 ihtiyaçlarını tatmin etmek için davranır. Karnı aç bir birey sosyal ihtiyaçlarını
 tatmin ederek motive edilemez. Kırklareli’de hem halk arasında hem de esnaf
 çevresinde kendine yer edinmiş olan insanlar çalışma prensiplerinde motivasyon
 önemli bir yere sahiptir. 

&nbsp; 

Açlık, susuzluk, seks, uyku gibi fizyolojik ve sonradan öğrenilmeyen
 ihtiyaçlardır. Bu tür ihtiyaçlar giderildikleri takdirde ortadan kalkarlar ve
 artık güdülenmezler.

Güvenlik ihtiyaçları: Tehlike, korku gibi etmenler
 karşısında korunma ihtiyaçlarıdır. Bu ihtiyaçların fizyolojik ihtiyaçlardan
 farkı, sürekli olmamaları ve tatmin edilince sona ermeleridir.

Sosyal ihtiyaçlar: İnsan ilişkilerinin sosyal yönünü
 yansıtan ihtiyaçlardır. Ait olma, birlikte olma, sevgi ve kabul görme
 ihtiyaçlarıdır.

&nbsp; 

Kendini gösterme ihtiyacı: Maslow, bireylerin bu
 gereksinimlerine iki yönden yaklaşmıştır. İlki, bireyin kendisine olan
 saygısıdır ki, kendine güven, başarılı olma, yeterli olma, bağımsız olma gibi
 ihtiyaçlardır. İkincisi ise, bireyin başkalarından saygı görmesi ihtiyacıdır.

&nbsp; 

Kendini tamamlama (Gerçekleştirme) ihtiyacı: Sahip olunan
 potansiyeli geliştirme, ahlaki üstünlük, yaratıcılık ve problem çözme gibi
 unsurları kapsayan ihtiyaçlar şeklinde sıralanmaktadır. Bu basamakta bireyin
 tatmin olabilmesi için tüm potansiyelini ortaya koyması gerekecektir.

Maslow kişinin ihtiyaçlarının temelde iki kategoride
 olduğunu belirtmektedir. Bunlar yetersizlik ihtiyaçları ve gelişme
 ihtiyaçlarıdır. 

&nbsp; 

Yetersizlik ihtiyaçları; karşılanmadığı takdirde tamamlamaya
 çalıştığımız fiziksel ve psikolojik ihtiyaçlardır. Gelişme ihtiyaçları ise en
 yüksek seviyede olan ihtiyaçlardır ve gerçek, iyilik, adalet isteği, sevgi gibi
 daha soyut ihtiyaçları içermektedir. Maslow’a göre öncelikli olan yetersizlik
 ihtiyaçlarıdır. Maslow’un ihtiyaçlar hiyerarşisindeki biyolojik ihtiyaçlar,
 kişinin hayatta kalmasını sağlayan, vücudu işler durumda tutan ve fiziksel
 sağlığı için kritik bir önem taşıyan fizyolojik gerekliliklerken sosyal
 ihtiyaçlar öğrenme ve deneyimle elde edilen ihtiyaçlardır. 

&nbsp; 

Kişinin yaşam doyumu açısından Maslow’un hiyerarşisi özel
 önem taşımaktadır. Sırasıyla tatmin edilen ihtiyaçlar kişilerin hayatlarındaki
 hedefleri gerçekleştirme konusunda önemlidir. Maslow’a göre kişiler, aşağıda
 sıralanan kişilik özelliklerini geliştirdikleri için kendini geliştirme
 hedeflerine ulaşmaktadırlar:

&nbsp; 

Gerçekliği doğru bir şekilde algılama

Bağımsız ve özerk olma

Çok az sayıda insanla derin ve sevgi dolu ilişki kurmayı
 tercih etme

Hedeflerini gerçekleştirmeye odaklanma

Büyük neşe ve tatmin anları olan büyük deneyimler yaşama

Kişinin özel yaşamıyla birlikte iş yaşamında da Maslow’un
 hiyerarşisi önemlidir. Bu kuramı benimseyen yöneticiler, çalışanların hangi
 ihtiyaçlarını tatmin etmek istediklerini anlayabilmeli ve tatmini sağlayacak
 ortamı oluşturabilmelidirler. Herkesin aynı zamanda ve aynı sıradaki
 ihtiyaçları tarafından motive edildikleri düşünülemez. Zaman zaman Maslow’un
 ihtiyaçlar hiyerarşisi ile ilgili yaklaşımına eleştiriler getirilmektedir.
 Herkesin aynı biçimde ve aynı şiddette motive edildiği söylenilemez.

&nbsp; 

&nbsp;Maslow, ortalama bir
 insan için ihtiyaçların yeterli tatmin yüzdelerini şöyle belirlemiştir:

Fizyolojk ihtiyaçlar: % 85

Güvenlik ihtiyaçları: % 75

Sosyal ihtiyaçlar: % 50

Kendini gösterme ihtiyacı: % 40

Kendini gerçekleştirme ihtiyacı: % 10

&nbsp; 

Çift –Faktör Kuramı: Frederick Herzberg tarafından
 geliştirilen kuram, Maslow’un İhtiyaçlar Hiyerarşisi kuramından sonra en çok
 bilinen motivasyon kuramıdır. Aynı zamanda iş tatmini ile geliştirilen en
 önemli kuramlardan biridir. Herzberg tatminsizliğe neden olan faktörleri iki
 grupta toplamıştır:

Motive edici faktörler: Çalışanların, motivasyon ve tatminin
 başlıca nedeni olarak belirttikleri unsurlardır. Başarı, tanınma, takdir
 edilme, statü, ilerleme, sorumluluk sahibi olma gibi motivasyonel faktörleri
 kapsamaktadır. Bu faktörler varsa kişinin çalışma isteği ve arzusu artar.

Hijyen faktörler: Ücret, maaş, işletme politikası ve
 yönetimi, çalışma koşulları, iş güvenliği, özel yaşamdaki mutluluk düzeyi gibi
 faktörler “hijyen faktörler” olarak adlandırılır. Eğer bu faktörler yoksa
 bireyleri motive etmek çok zordur.

&nbsp; 

Kurama göre, işyerinde belirli faktörlerin varlığı çalışanın
 motivasyonuna olumlu katkıda bulunmaktadır. Ancak bunların yokluğu doyumsuzluğa
 yol açmaz, sadece nötr bir durum yaratır. Kısaca, iki faktör türünün
 motivasyonda ayrı bir yeri vardır. Herzberg’e göre motivasyon faktörleri bireyi
 mutlu kılan, işyerine bağlayan, işyerinde doyum sağlayan unsurlardır. Hijyen
 faktörleri ise bireyin işten ayrılmasına, tatminsizliğe yol açabilecek unsurlar
 olarak görülebilir. Herzberg’in çalışmasının en önemli katkılarından biri, çalışma
 yaşamındaki motivasyon konusunda deneysel araştırma ve düşünceyi uyandıran
 güçlü bir etkide bulunmuş olmasıdır.

&nbsp;

&nbsp; 

Kamudaki görevimden emekli olduktan sonra bir yılı aşkın
 süredir bu sütunlardan siz değerli okuyucularıma gördüklerimi ve okuduklarımı
 kısaca yaşadıklarımı kaleme alarak aktarmaya, paylaşmaya çalışıyorum.



“Çok gezen mi bilir, çok okuyan mı” atasözünden yola çıkarak
 kendimi hem okuyarak, hem gezip görerek bilmediklerimi öğrenmeye adadım.



Bu nedenle de geçtiğimiz hafta sonu eşim ve kızlarımla
 birlikte İstanbul’da Büyük Saray Mozaikleri Müzesi, Dikilitaş, Türk İslam
 Eserleri Müzesi, Yerebatan Sarnıcı ve Galataport İstanbul’da ziyaretlerde
 bulundum.



Ziyaretlerin üçüncü aşamasında Çanlı hemşerim, değerli
 arkadaşım Türk İslam Eserleri Müzesi Müdürü Ekrem Aytar hocam ile Yerebatan
 Sarnıcı’nda buluşup görüşme fırsatı da yakaladım.



Kızlarımın çizdiği ziyaret rotasını Galaport İstanbul’da
 sonlandırırken; İstanbul’da daha görüp gezmemiz gereken çok sayıda müze, tarihi
 yer ve camiler var.



Bunları yine başka bir İstanbul’a gelişimize bırakırken;
 yorgun ve argın bir şekilde evimize döndük.



Yazımın başında belirttiğim gibi bir yerleri gezip görmek ve
 okumak genel kültürümüzü artırmak açısından çok önemli.



Tüm okurlarımızın ve vatandaşlarımızın mümkün olduğunca
 ülkemizin en ücra köşeleri dahil bu tür müze ve tarihi yerleri ziyaret etmesini
 öneriyorum. Çünkü ülkemizde gezilip görülecek çok sayıda müze, tarihi yer ve
 güzellikler var.



“Çok gezen mi bilir, çok okuyan mı” atasözünden yola çıkarak
 bu müze, tarihi yerleri ziyaret edip güzellikleri görerek&nbsp; genel kültürümüzü ve kendimizi geliştirmiş
 oluruz.



İmkanlar dahilinde yapılacak bu tür ziyaret ve gezilere ilk
 olarak kendi ilimiz ve ilçelerindeki, sonrasında komşu il ve ilçelerdeki tarihi
 yer, müze ve güzellikleri ziyaret ederek başlamalarını salık veriyorum.



Siz değerleri okurlarıma da zamanlarını bu tür gezi ve
 ziyaretlerle en iyi şekilde değerlendirmeleri temennisiyle hayırlı günler ve
 haftalar diliyorum.



Bir sonraki yazımda buluşmak üzere sizleri Allah’a emanet
 ediyorum.



Kalın sağlıcakla…

&nbsp;

Motivasyon sözcüğünün dilimizde tam bir karşılığını bulmak
 oldukça zordur. Kişinin, belirli bir zaman diliminde, belirli bir şekilde
 davranmasına yol açan çeşitli psikolojik ve fizyolojik faktörlerdir.
 Motivasyon; "kişilerin belirli bir amacı gerçekleştirmek üzere kendi arzu
 ve istekleri ile davranmaları ve çaba göstermeleridir". Kırklareli’de yeni
 yeni isim edinmeye başlayan işletmeler çalışanlarının motivasyonu üzerinde pek
 çok çalışma gerçekleştiriyor. 

&nbsp; 

Kısaca motivasyon istekleri, arzuları, ihtiyaçları,
 dürtüleri ve ilgileri kapsayan genel bir kavramdır. Bireyler, motive oldukları
 zaman genelde üç özellik gösterirler;

&nbsp; 

Bazı hareketlerde bulunmak için enerji yüklenirler.

Enerjilerini belirli bir hedefe ulaşmak için yönlendirirler.

Hedefe ulaşmak konusunda farklı şiddetlerde duygulara sahip
 olurlar.

Organizmayı davranışa iten nedenler vardır. Davranışlar her
 zaman güdülerle oluşur ve biçimlenir. Güdü, istekleri, arzuları, ihtiyaçları ve
 dürtüleri kapsayan genel bir kavramdır. Fizyolojik kökenli açlık, susuzluk,
 cinsellik gibi güdülere ise dürtü adı verilir. Vücut süreçlerini denge durumuna
 getirmek için değişik kaynakların kullanıldığı organizmanın ihtiyaçları
 gereksinim (ihtiyaç) olarak tanımlanmaktadır. Bunlar da başarma isteği,
 toplumsal onay alma, statüye ilişkin duyulan istek gibi davranışlardır. Duygu;
 korku, neşe, öfke gibi hislerin yaşanmasını ifade eder. Güdüler gibi davranışı
 harekete geçirir ve etkiler; sadece güdüden farklı olarak belli bir duygunun
 uyaracağını davranış türünü yordamak zordur. Güdüler ve duygular kişiyi belli
 bir davranışta bulunmaya iter. Güdülenmeyle ilgili üç nokta önemlidir.
 Birincisi, güdülenme kişi farkında olsa da olmasa da gerçekleşmektedir. .
 İkinci olarak aynı güdü veya duygu, farklı kişilerde farklı davranışlara yol
 açabilir. Son olarak aynı davranış farklı güdüler ve duygular tarafından
 kaynaklanabilmektedir.

&nbsp; 

Gündelik rutin yaşamımızda yaptığımız davranışların,
 gerçekleştirdiğimiz eylemlerin çoğu isteklerimizi karşılamaya yöneliktir.
 Gündelik yaşam pratiği içerisinde fark etmeden yaptığımız her davranışın
 arkasında bir güdü yatar. Bir davranış yerine getirilirken arkasında yatan
 güdülenmenin davranışın gerçekleşmesi üzerindeki etkisi büyüktür. Kişilerin
 yaşam doyumu sağlamaları açısından motivasyon büyük önem teşkil etmektedir.
 Yaşam doyumu; kişisel amaçlar ve ulaşılan hedefler arasındaki uygunluğun
 yargısal değerlendirmesi olarak tanımlanmaktadır. Kişiler, farklı toplumların
 içerisine, her birey için farklı olan kişisel özelliklerle doğmakta, içinde
 doğdukları toplumsal yapı eliyle şekillendirilmektedirler. Her kişi için
 yaşamları süresince yaptıkları rutin işler, yaptıklarının farkında olmadıkları
 rutin davranışlar, bununla birlikte kendi kişisel özelliklerine göre
 şekillendirdikleri kişisel amaçlar, hedefler vb. vardır. Motivasyon yaşam boyu
 sergilenen bu davranışların arkasında yatan itici güçtür. Motivasyon bireylerin
 özel yaşamlarıyla birlikte iş yaşamlarında da iş verimi açısından çok
 önemlidir. Motivasyon kişilere yaşam doyumu sağlar ve yaşam doyumu iş doyumunu
 da içermektedir. Çalışma hayatında motivasyon kavramı çok önemlidir. İşyerinde
 motivasyon ile performans yakından ilişkilidir. Bu bağlamda işyerinde motive
 olmayan bireylerden performans göstermesi beklenmemelidir.

&nbsp; 

İşletmelerde personelin büyük bir bölümünün verimli
 olmamasının nedeni uygulanan yöntemlerin aksaklığından değil, güdülerin yanlış
 teşhis edilmesinden kaynaklanmaktadır. Motivasyon kişisel bir olaydır.
 Çalışanları motive eden faktörler kişiden kişiye değişir.

&nbsp; 

Yönetici herkesin aynı özendirme ve teşviklerle motive
 olduğu düşüncesinden sıyrılmalıdır. Bunun için de yöneticinin personelinin
 ihtiyaçlarını bilmesi, davranışları analiz edebilmesi ve bütün insanların
 birbirlerinden farklı olduklarının bilincinde olması gerekir. 

&nbsp; 

Bireylerin davranışlarını yönlendiren motivasyonla ilgili
 değişik kuramlar ve modeller vardır. Kişinin kendini tanıması, yaşamı süresince
 kendini gerçekleştireceği hedefleri belirlemesi ve bu hedefleri gerçekleştirmek
 için davranışlarını nasıl güdüleyeceğini bilmesi yaşam doyumuna ulaşması
 açısından önemlidir. Motivasyon kuramları iki gruba ayrılır. Birinci grup
 Kapsam Kuramları (Content) olarak adlandırılır. Bu kuramlar içsel faktörlere
 ağırlık veren kuramlardır. İkinci kuram grubu ise Süreç Kuramları (Process) dır.
 Bu kuramlar ise dışsal faktörlere ağırlık verir.

Kapsam Kuramları; Bu kuramlarda kişinin içinde bulunduğu ve
 kişiyi belirli yönlerde davranışa sevk eden faktörleri anlamak önemlidir.
 Kapsam kuramları:

&nbsp; 

&nbsp; 

İhtiyaçlar Hiyerarşisi Yaklaşımı

Çift-Faktör Kuramı (Hijyen-motivasyon teorisi)

Başarma İhtiyacı Kuramı (Achievement)

ERG Yaklaşımı olmak üzere dört tanedir.

İhtiyaçlar Hiyerarşisi Yaklaşımı: Motivasyon kuramları
 arasında en bilineni Maslow’un “İhtiyaçlar Hiyerarşisi” yaklaşımıdır. Bu
 yaklaşım iki temel varsayıma dayanmaktadır:

&nbsp; 

Bireyin tüm davranışları; sahip olduğu ihtiyaçları gidermeye
 yöneliktir.

Bireyin ihtiyaçlarını gidermek için belirli bir sıralaması
 vardır. Önce alt sıradaki ihtiyaçlar giderilmelidir, giderilmeden, bir üst
 sıradaki ihtiyaçları gidermeye yönelik davranışlar yapılmaz.

&nbsp;

Kırklareli’de okumayı seven arkadaşlarımızla oluşturduğumuz
 grubumuzla araştırmalarda bulunduk. Eğitimin uğradığı değişimlere değindik. Modern
 endüstriyel toplum kendini geleneksel/tarım toplumlarının yapılarına ve
 değerlerine bakarak tanımlamıştır. Geleneksel toplumlardan farklı olarak modern
 endüstriyel toplumların paradigması büyük ölçüde, “otoritenin merkezileşmesine,
 ileri düzeyde iş bölümüne, bürokratik yönetim geleneğine (yani bir anlamda işin
 bilimsel örgütlenmesine), endüstriyel üretim düzenine, büyük işletmelere,
 bağımlı/ücretli çalışmaya, mekanik evren/örgüt anlayışına, ulus devlet
 düzenine, rasyonaliteye, ilerlemeye, evrime, “düzen”e, homojenleşmeye, değerden
 arınmaya ve standartlaşmaya dayanır. 

Modern toplumun eğitim anlayışı da büyük ölçüde, endüstriyel
 düzenin ihtiyaçlarına göre biçimlenmiştir; yani, standartlaşmış, daha ziyade
 mavi yakalı iş gücü merkez alınarak tasarlanmış, bilginin üretiminden ziyade
 kullanımını esas alan, insanlara daha ziyade “belli bilgi ve becerileri
 kazandırmayı amaçlayan”, ancak onların “yaratıcılıklarına çok gereksinim
 duymayan”, bir anlayışı temel almıştır.

Özellikle de modernitenin ayrılmaz bir parçası olan
 “disiplinin” kazanıldığı yer, büyük ölçüde herkese “kitle eğitimi veren
 okullar” olmuştur. Ancak endüstriyel toplum gerilerken, yeni bir toplumun
 yükselişine tanık olduğumuz şu dönemde, yeni bir eğitim şekline ihtiyaç
 duyduğumuz sıkça dile getirilmeye başlanmıştır. Farklı adlandırmalar söz konusu
 olsa bile, bu yeni toplumun bir post-endüstriyel/enformasyon/bilgi toplumu
 olduğu konusunda yaygın bir kanat söz konusudur.

Giderek azgınlaşan küresel rekabet karşında, artık hiç
 kimsenin elinde hazır senaryolar yok. Firmalar haritası çizilmemiş topraklarda
 yollarını bulmak zorundalar. Ortak aklın ötesinde, sezgiye de ihtiyaçları var.
 Belirsizlikle başa çıkmayı bilen, sürekli yeniliğe kendini adamış insan gücü,
 firmaların en önemli zenginlik kaynağını oluşturmaktadır. Dolayısıyla,
 yaratıcılık, hiç olmadığı kadar önemli bir unsur olarak öne çıkmıştır.

Mümkün olduğunca merkeziyetçilikten uzaklaşma çabası söz
 konusudur. Küreselleşme ve onun öteki yüzü olarak gelişen yerelleşme, ulus
 devletleri iki taraflı sıkıştırmaya başlamıştır. Özellikle hızla yaygınlaşan
 enformasyon teknolojileri, ulus devletin denetim kabiliyetini birçok bakımdan
 sınırlamaktadır.

Mümkün olduğunca merkeziyetçilikten uzaklaşma çabası söz
 konusudur. Küreselleşme ve onun öteki yüzü olarak gelişen yerelleşme, ulus
 devletleri iki taraflı sıkıştırmaya başlamıştır. Özellikle hızla yaygınlaşan
 enformasyon teknolojileri, ulus devletin denetim kabiliyetini birçok bakımdan
 sınırlamaktadır.

Bir diğer ifade ile postendüstriyel toplumda “bilgi”,
 toplumun stratejik kaynağını oluşturmaktadır. Bilgiyi üreten de, kullanan da
 insan olduğu için, insan kaynakları; dolayısıyla eğitim bu toplumun varlığını
 sürdürebilmesinin olmazsa olmaz koşulu hâline gelmiştir.

Endüstriyel toplumdan post-endüstriyel topluma geçiş sürecinde,
 işin yapısı büyük ölçüde değişmektedir. Bir kez öğrendikten sonra, yaşam boyu
 sürdürülen endüstri toplumunun işlerinin yerini, enformasyon/bilgi toplumunda,
 part-time ya da geçici/sözleşmeli işler almaya başlamıştır.

İşin sürekliliğini yitirmesine paralel olarak, çalışanlar,
 yaşamları boyunca yeni işlere uygun yeni hünerler kazanma ihtiyacı
 duymaktadırlar. Endüstri toplumu standartlaşmayı, kitle üretimini, aşırı
 uzmanlaşmayı, vasıfsızlaşmayı, Marks’ın, C. Chaplin’in çalışmalarında sıkça
 vurgulanan yabancılaşmayı ve mavi yakalı proleterleri yaratmıştı. 

Oysa bilgi çağında büyük ölçüde, standart işler kompütürize
 edilmeye başlanmıştır. Kol gücüyle çalışan iş gücüne eskisi kadar gereksinim
 kalmamıştır. İşgücü ise bu bilgisayar destekli makineleri kullanan yüksek
 vasıflı/eğitimli bilgi işçilerine dönüşmeye başlamıştır.

Endüstri toplumunun gelişi tarımı endüstrileştirmiştir.
 Bilgi toplumunun gelişi ise endüstri toplumunun işlerini, bilgi işleri hâline
 dönüştürmüştür. Bugün küçük ve orta ölçekli işletmeler, bir önceki teknolojiye
 dayansa bile, büyük ölçüde bilgisayar destekli makineleri kullanmaya
 başlamıştır.

Bu arada içinde yaşadığımız çağda büyük ölçüde tekrara
 dayanan rutin işler terk edilmektedir. Çünkü tekrara dayanan işler çok kolay
 kompütürize edilebilmekte ve hiçbir ülkede de kompütürize edilen rutin işlerin
 yapılmasında, ne kadar ucuz olursa olsun iş gücü rekabet edememektedir.

Köşe Yazıları