Kırklareli Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi, Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü tarafından “Doğumunun 155’inci Yılında Nikolay Fyodoroviç Katanov” başlıklı bir seminer düzenlendi.
Fen Edebiyat Fakültesi 105 No’lu derslikte düzenlen seminere; Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü Başkanı Doç. Dr. Bülent BAYRAM, bölüm akademik personeli ile öğrenciler katılım gösterdi.
Seminerin konuşmacısı, Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Erhan AKTAŞ, Türk asıllı bir Rus Türkoloğu olan Nikolay Fyodoroviç Katanov’ın hayatı ve Doğu Türk Dilleri üzerine yaptığı araştırmalar hakkında ayrıntılı bilgiler paylaştı.
Nikolay Fedoroviç Katanov Kimdir?
Nikolay Fedoroviç Katanov, 06.05.1862 tarihinde Yenisey akarsuyunun kolu olan Abakan'ın sol kıyısında yer alan Ashıs köyünün 17 km kuzeydoğusunda bulunan Uzyum (İzyum) bozkır yerleşim yerinde doğmuştur. Ebeveynleri Hakas Türklerinin iki önemli aşiretindendir. Annesi Kaçin, babası Sagay boylarındandır. Babası Fedor Semön-oğlu Katanov (Hakasçası Hızıl Katanov) ulus katibiydi. Katanov 1869-1876 yılları arasında amcası Efim Semönoviç Katanov'un öğretmenlik yaptığı Ashıs Okulu'nda okudu. 1876 yılında Krasnoyarsk şehrindeki eski okula kaydoldu. 1884 yılında okulundan altın madalya ile mezun oldu. 1884-1888 yılları arasında St. Petersburg Üniversitesi Doğu Dilleri Fakültesi Farsça, Arapça, Türkçe ve Tatarca Bölümü'nde eğitim gördü. Öğrencilik yıllarında daha lisedeyken biriktirdiği Sagay Türkçesiyle ilgili notlarını V.V. Radlov, N. İ. Veselevskiy, İ. N. Berezin'in önderliğinde yayımladı. Petersburg'da bütün şarkiyatçılar ve N. M. Yadrintsev ile yakın fikir alışverişinde bulundu. Üniversiteden mezun olduktan sonra 1889-1892 yılları arasında İlimler Akademisi ve Rus Coğrafya Cemiyeti tarafından Doğu ve Batı Sibirya, Kuzey Moğolistan, Cungarya ve Doğu Türkistan'a Türk topluluklarının dili ve yaşam kültürlerini incelemek için gitti. 1893 yılında Kazan Üniversitesi Türk Tatar Dilleri Bölümü'ne yüksek lisans programına kaydoldu ve aynı zamanda bölümde öğretim görevlisi olarak çalışmaya başladı. 29 Ocak 1894 'te Türk Tatar Boylarının Etnografyası konulu ilk dersini verdi. 1894 yılının Nisan ayında Kazan Üniversitesi Tarih, Arkeoloji ve Etnografya Cemiyeti'ne üye seçildi. Aynı zamanda bu cemiyetin yazmanlık görevini, İzvestiyanın da editörlüğünü yürüttü. 30 Mart 1894 tarihinde Rus Arkeoloji Cemiyeti, 17 Aralık 1894'de Rus Coğrafya Cemiyeti'ne üye oldu. 7 Aralık 1903 tarihinde Tıva Türkleri merkez olmak üzere dolaydaki Türk toplulukları ile ilgili olarak Uranhay Dilini Araştırma Yolları (Tecrübesi) adlı doktora tezini savundu ve bu çalışma Türkoloji'nin altın hazinesindeki kendi yerini aldı. 15 Aralık 1907'de Kazan Üniversitesi'nde karşılaştırmalı dilbilimi dalında ikinci doktora derecesini aldı. 30 Kasım 1911 tarihinden itibaren Katanov, ağırlaşan şartlar gereği Kazan Ruhban Akademisinde der vermeye başladı ve Rusya'daki Ekim 1917 Devrimine kadar burada çalıştı. Devrim sonrası Kazan Üniversitesi'nde ve diğer yüksek öğrenim kurumlarında çalıştı. En önemli çalışması yukarıda bahsettiğimiz doktora tezidir. Kazan şehrinde öldü. Katanov'un kitapları Osmanlı Hükümeti tarafından 1920 yılında satın alınmış ve İstanbul Üniversitesi Türkiyat Enstitüsü'nün Kütüphanesi'ne verilmiştir.